Portuguese home for African storks

Listen to the podcast: Portuguese home for African storks

Follow me on Instagram 🙂

The first Arab capital of the Kingdom of the Algarve welcomes you with the view that’s quite unusual. A medium sized city, surrounded by hilly countryside of green lush vineyards and orange tree orchards, pops in the middle of it all.

When entering from the N124-1 you will want to go right, after you cross the Rio Arade. The reason for it is simple – driving through this town is how I imagine hell. Or perhaps inferno ‘cos here somehow you still can work your way out of it all in the end. But I am telling you, Dante himself would find perhaps even more than 10 levels on the steep ways between the top of this town, that’s crowned with a fortress, and the street I am on about now.

Silves Map
Source: net

While driving along that surrounding road a few things will draw your attention. Passing pretty cafés to your left, a huge graffiti depicting Moors suddenly appears in front of your eyes and right above it, at the top of the town, a tower of a 13th century Cathedral called Sé. Beside it, a gigantic Almohad fortress, and all that sprinkled with storks flying around, looking like confetti on the blue background of the cloudless sky.

Storks in Silves have their nests everywhere, on the roof tops, on tops of palm trees, on remaining walls of derelict houses, which there are very many by the way. Literally everywhere. And while the parents circle around in the sky, the young cegonhas sit in their cosy nests waiting for the worms to arrive.

Locals think these birds are herons. When we asked for the Portuguese name for the stork, they said garças. Shaaaame!

Majority of the stork subspieces live in either Asia or Africa, although the only continent they really seem to mind is Antarctica. They are long-distance migrating birds that breed in many European countries. On the below map, you can see their winter habitat marked in blue, which spreads between Sub-Saharan region even as far as to South Africa. They take weeks to fly up north where they breed in the areas marked green, between northern Africa, Iberic Peninsula, which is easy for them to reach due to the Gibraltar – this way they avoid long and dangerous cross Meditterean route, and as far as to the parts of even northern Finland. The red arrows mark their unbelievable migration routes.

Source: wiki

Those that winter in the Indian subcontinent, usually migrate to breed in either northern Africa or southwestern Asia around Kazahstan.

In Poland storks are sang about in children’s songs. A picture of a stork holding a little green frog in its beak is a classic that every child will throw your way when asked to describe this bird.

I mention it not for no reason. White storks are carnivorous! They eat anything from insects, through fish, amphibians, reptiles, small mammals as well as even small birds. I recall watching floks of them in my childhood. Standing tall among the grass on one of the long red legs, usually white with black patches on the wings, that by the way can span for up to even 90 cm.

Source: internet

I could watch them forever, standing like that, moving slowly, observing the area in search for little pray and clacking their long beaks in this unusual storky way. Sometimes you could see a black one. These are considered lucky, so make sure to dream a dream next time you spot one like this.

Stork nests fascinate me. They are huge, built by the pair from large sticks and can be used repeatedly for many years. Each of these nests weigh usually around 400 kg. This is an estimated avarege weight – the lightest recorded one was 70 kg and the heaviest, a whopping 1250 kg. Yup, over a tonne! The reason behind such weight is that they are not built only with branches, but also with the use of manure, which covers the threshing floor.

Ornithologists from the Polish Society for Protection of Birds, four years ago, when moving 88 nests onto specially built poles, decided to weigh them and based on received numbers they have discovered a corelation between the weight of the nests and their height. It can be assumed that a nest with a height of 0.5 m weighs about 300 kg, and a nest with a height of 1 meter about 700 kg.

Some storks build their nests on the rooftops of inhabited houses. This of course poses a true risk to the structure of these building. Traditionally, people would allow for such nests to be a part of their houses, as naturally they bring luck, however in the late summer, after the birds departure for Africa, people would reduce their nests.

This time, the scientists managed to locate a few that have never been reduced by humans. It allowed them to assess how much material per stork nest is added on average each year. As it turned out, these birds bring to the nest more than 60 kg of building material, which is almost 20 times their own weight.

Of course such nests are home to various mites and lice but this does not stop the babies to hatch and grow happily until ready to fly the crazy lengths between the continents.

Each year the stork lady can lay one clutch of usually four eggs, which hatch within the next 34 days, however asynchronously. Both parents take turns incubating the eggs and both feed the babies. The young leave the nest within roughly 60 days after hatching, and continue to be fed by the parents for a further 1-3 weeks.

Storks allegedly do not pair for life, but thanks to the places like, for example, the European Stork Village in Tykocin-Pętowo in the region of Poland called the Lungs of Europe, we can tell that many of them do in fact stay together in life-long relationships.

Storks always liked it in there. On the farm of the Toczyłowski family for instance, there are over 30 nests that are lovingly maintained by the entire family. They even renovated one barn to create a unique Bociania Galeria – The Stork Gallery, to meet the demands of the growing numbers of visitors. Photos of storks taken by professional photographers can be marveled over in there. You can also find posters, postcards, leaflets, books, albums and other items dedicated to these birds. A special 12-meter stork observation tower, with a covered platform, was erected too. From it you can comfortably and safely put your nosy nose into the family business of the storks.

In 1991, a strong storm broke the tips of the trees in the Pętowo area. Storks were only happy to build a new village there. Unfortunately the structure wasn’t strong and the poorly fixed nesting spots were replaced by the North Podlasie Society for Protection of Birds that built special nest platforms for 23 pairs of storks in the village.

The title of The European Stork Village was received by Pętowo in 2001 from a German, pro-ecological organization Euronatur. Only one place in a given country can be granted this prestigous title which testifies to its exceptional ecological values.

Apparently every fourth stork migrating from Africa spends summers in Poland! This only proves I’m not a stork….

Chloè and I had big plans for that day. We wanted to visit not just the city but also do a little tour of the local vineyard and maybe drive through the mountains that pop just in front of it.

We took the road around the base of the town hill on the way to the fortress in hopes to find a parking spot at the castle. We even passed a few parking spaces along the way but truly believed there would be enough room for our Fiat Tipo somewhere higher up. Sadly, no. Everything around the Cathedral and the Fortress was taken and as much as I wished to be able to reverse and go back, the streets there were so freakishly narrow, even though all two way pretty much, with good part already blocked by parked rows of cars, and majority of them are some 75 degrees slopes. Reversing would have been lethal, I’d say.

The choice was one, drive ahead and down. Of course in the hopes to reach that ring road at the bottom and start all over. But driving on the clutch and break praying for the mirrors to remain where they belong was worsened by the suddenly appearing residential access only streets! Could it get any worse? Well, daaaa. Sure it could. But we decided to take the risk, drove down the residential route and…. needed to stop. I could not believe that the turn around the corner of the building in front of us was even possible. Just in case, I ran into the souvenir shop and asked whether it really was the right way to go. I mean, silly question because there was no other way to go!

I got back to the car and seriously holding on to my entire soul and concentrating the last bits of my mind, I decided that the sharpest of corners that happenned to be sticking out in front of me would not get into the side of the car we were in. Some German or Dutch tourists who were clever enough to stick to walking, looked at me as if I was Niki Lauda to say the least. Adrenaline-wise I actually did feel a bit more like WRC driver for a second. Only for the speed, close to none….

We finally found ourselves in a nice parking lot. Stopped there for a split second and within that second, someone already managed to shout at me that I was not supposed to park there. Hmmm… So I got out of the car and in my typical way, either English or Spanish, I asked the Portuguese locals to explain what the heck it means I cannot park there. All I got was – no, you cannot park here. So I looked around and saw some cars that seemed to belong to some sort of city services. Given that the parking was located between a pretty building and the medieval city wall, I decided it may be some municipal office hence we moved on.

Thankfully, this time we found ourselves on the straight that led us to a little square with a little church on it. Parking spots were 3, out of which one for the disabled. They were tiny and hard to fit in, but we finally made it and happilly gathered ourselves together and decided to walk back to the top. Crazy or not here we came.

We first tried to get some coffee and pastry in a little coffee bar on the square but card payments are hardly accepted anywhere in Portugal and because parking is free, we never carried any change. No coffee or pastry then.

A stork sat on the monument on the square. Fun. We then noticed a big nest with a little one in it, just on the wall of the ruined house next to the coffee bar.

Walking up the hill was not so bad after all. Little colorful houses on both sides cheered us up along the way. A bit higher we noticed that medieval wall and that pretty building with the parking area, only this time, from the front. I was right, it was a City Hall. Built in 1891, with 2 crocheted oranges the height of my Daughter in front of the main entrance 🙂

Of course we needed to walk inside. Not just to pee. No! The interior is beautifully decorated with aluzejos obviously. The staircase and it’s ceiling are literally mindblowing, lined with pinkish tiles.

The walls of Almedina hence the city walls of Silves date back to the 12th and 13th centuries. They were protecting the area of about 6.5 hectars inhabited at the time by approximately 3200 people. Built out of the same material as the castle, taipa, it cosisted of 17 towers and 3 gates: The Gate of the City (Porta da Almedina) – as the name suggests, it was the main gate, The Gate of the Sun (Porta do Sol) and The Gate of Azóia, which translates as the Gate of Exaggeration.

As you already know if you follow my articles, Moorish occupied Iberic Peninsula for 8 centuries. Silves was the Moorish Capital City of Algarve in the 11th century, which is also when it thrived and experienced the biggest growth. Its excellent location close to the two water courses was its vital advantage. It is also squeezed in between the mountains and the sea and this is its sort of an advertising slogan: Silves da Serra ao Mar.

Next to the main entrance you can find a bronze sculpture representating King Sancho I, a monarch who in 1189 conquered for the first time, with the help of the Crusaders, the city of Silves to the Arabs.

In 1249, King Afonso III, finally managed to take the city over and made it a part of the Christian Portuguese Kingdom. Following the Christian conquest it became the Episcopal capital of the province of the Algarve until 1577. Since then, the importance of the city declined as the coastal towns gained more relevance in the period of the Portuguese expansion to Africa and India. However in the 15th century it did play its part in the Portuguese maritime discoveries and conquests.

It was around a century later, when the seat of the bishop was moved over to Faro, that started the real decline of the city which lasted up until the end of the 19th century when cork production revived its economy a bit. 20th century brought in citrus production and trade and now it has also added the production of wine.

Silves Castle is the ex-libris of the city of Silves. It is one of the most remarkable works of military architecture that the Arabs have left among us. It is more than a thousand years old and in a large part remains unchanged.

This fortress that occupies an area of about 12 000 square metres, forms an irregular polygon, surrounded by a strong wall in taipa (mud mixed with lime and stones), coated with the typical to the area red sandstone. It has 8 flanking towers and two albarra – detached towers. Together they connect the oval of 388 linear meters. Sadly numerous earthquakes devastated it and it required many restoration works.

I found it very sad that the tickets to the Portuguese tourist attractions are so cheap. In Ireland it is hard to find any etrance fee lower than €12 and children also usually pay. On one hand it is a bit expensive and could be lowered but Portuguese tickets are €2 per adult. Kids usually go free. And those places trully deserve a higher price for what they are and what they bring into our culture and even more, taking into account the restoration requirements and costs of their preservation.

The two of us paid €3.90 for the entrance to the castle as well as the nearby Archeological Museum. It is insulting almost given that this place kept us mesmerised for an entire day!

Access to this citadel is through a double door with atrium, surrounded by two towers. We walked in and went straight onto the walls. The views from them are outstanding. Vineyards and orange and peach orchards cover the pretty mountains that in this part of Portugal look like individual mounds, like volcanos really with rounded tops. Very similar to the Chocolate Hills in the Phillipines.

Walking along on the walls allows you to absorb the inside of the fortress which these walls protected. Aljibe is one of the main things to see. A part of the water supply infrastructure that can always be found in Islamic fortresses. A large rectangular cistern, dug into the rocky substance and covered with what is now a ground level. At 20m long and 16m wide its ceiling is seven metres above and is closed by four cannon vaults, placed side by side to facilitate water aeration, supported by six central and six additional columns. Its capacity is 1’300’000 litres which would supply 1000 people with water for a period of one year. This significant part of the city in fact supplied the upper town with water until as recently as 1990s.

Inside of it, note it is at the underground level, there is currently an exhibition relating to the Iberic Lynx, which sadly is in the process of extiction. It used to live all over Portuguese and Spanish mountains in the vicinity of humans. Due to growing development of the cities and agricultural demands, their natural territories were being reduced over the last 100 years. Many were killed by cars, others may have been shot by people. Portugal is trying to bring them back into the old habitat areas.

Not many animals can be compared with the Lynx’s beauty. I am a great lover of the Polish Lynx but the Iberic ones are a lot prettier I have to admit.

There are ruins of the walls of the palatial houses left within the walls of the castle. Chloè noticed a cat sun bathing on one of the board paths among them. Of course, unable to stop herself, she ran over to take some photos. Poor kitty, clearly had some human attached to it as there was a pretty collar on its neck, but either due to that human’s negligence or perhaps the age of the poor thing, the cat looked miserable. It may have been either very sick or straight after fight as there was a huge patch of fur missing from its back and his little nose was bloody and looked as if a tiny piece of it was actually missing too….

Well, we left him be and moved to look at the remains of the living quarters of the Moors. Structures of a dwelling from the Almóhad Period (1121 – 1269), which would be made up of two floors, an interior garden and a bathcomplex. Believed to be a Palace, once home to high Muslim dignitaries, it was inhabited for just over a century as Christians found it not livable and abandoned it. Later it was also damaged by a fire.

Some of the towers expose archeological exhibits found within the fortress.

In the northern part of the wall, you can find a Porta da Traição – The Betrayal Gate. It was not used to betray the ruler who was within the walls but to trick the attackers. In olden days additional suport, amunition or food could have been delivered through such hidden entrance. Of course perhaps was also used as an escape route.

Another element you can find here is the Cistern of Dogs, a well more than 40 meters deep where several fragments of medieval ceramics, namely alcatruzes of the period of Islamic occupation were found during the archeological works. This and the previously mentioned Aljibe allowed for long term storage of both cereal and water assuring years of resistance and autonomy for this military fortress, if required.

We settled at the Tea Room situated within the complex. Chloè caught free Wi-Fi and attacked Roblox between swollowing huge bites of an even huger baguette, flashing it all up with freshly squeezed orange juice. I enjoyed bits of sunshine. It was a windy day otherwise, especially on top of the hill. But some sun appeared once we settled at the café. Could not think of anything more enjoyable.

Just outside the Castle walls you have the beautiful 13th century Old Cathedral called Sé, and opposite from it, the Misericordia Church.

Sé can be visited only during certain hours and at a fee of €1.50 you can marvel over wonderful Gothic and Baroque architecture with some amazing examples of wooden altars I have ever seen within the stone built churches. The main nave is very representative and, as any Gothic structure, it is tall. On a heavier note however when comapared to the most typical French Gothic examples with the lace-like structures. I guess the use of a local red sandstone has a lot to do with that as well as the local architectural influences.

The cathedral is built on a Latin cross floor plan with an ogival roof. A beautiful and huge in size main entrance with a stepped portal will take you on a journey among tall columns all the way into the very simple presbytery with a cross vault and practically no altar. There are two side naves there though and the one on the right has the most wonderful original ceiling frescos and the floor tiles with mosaic dating back to the 14th century.

The lack of ornamentalism here is due to the many earthquakes which haunted the region over the centuries. The mentioned wooden altars built into the niches in the walls on both sides make up for this eclectic style.

Two small rooms, left and right, just after you enter, will draw your attention. In the former one you will only find a stone babtismal font, wheares in the latter one, some pretty aged tombs of the bishops and prominent citizens of Silves.

We walked out of the Sé and planned to head back down in search of our car however just after crossing the road, we noticed that the previously closed Misericordia Church was now open. So we climbed the few stairs and found ourselves inside a one room place with an exhibition of the photography, free to visit.

The single nave is topped with a cradle voult and remains an empty space whereas to the opposite site from the main entrance an elevated presbytery is located with a wooden altar and an even more elevated choir on the right hand side. An unknown artist commited this carved and painted masterpiece some time in the mid 17th century.

Believed to be one of the oldest churches of Mercy in Portugal, this one comes from the beginning of the 16th century. On the right side of the building, facing the entrance to the Sé Cathedral, you will find the door and window of the addorsed Dispatch House and a Manuelin style door with a very unique shape and round arched bell on the trim, sort of… hanging there 50 cm above the pavement level.

We walked out and headed right, hopefully in the direction of our parked car, but also taking a different road to be able to see some of the city yet along the way. A bunch of random tourists barked at us like dogs. Not sure how this illness is called but sadly I have seen it being done already before and after… A rather disturbing thing to experience I have to say.

Anyway, seeing them go their way, we went our way passing rows of pretty white washed houses until we finally reached a micro square with a statue of some dude and a neverending street made out of stairs. Thankfully they were all leading down, at least looked at from our perspective…

A guy renovating a house listened to some shockingly squeaky tunes.

We walked down until we reached the main road, which seemed familiar. And at the end of it, indeed there was a little square with a church and a micro bar on the corner.

Next up was the windmill we saw from the walls of the castle which in fact was very easy to find. But that, after we squeezed ourselves out of the town’s centre back onto that ring road along the river.

Our magical car could not take the 70% slope with a stony road. No way. So after getting half way through the mountain, we decided that sadly it was not our desitny to see that windmill which, when looked at closely, happened to be derelict and probably closed for visits.

It took us good 10 minutes to reverse back that stony spiral road. There was no way of turning around. But once we got down to the bottom of the hill, sound and safe we set out on the way to the seaside.

So… truly from the mountains to the sea.

Anna

One-Time
Monthly
Yearly

Make a one-time donation

Make a monthly donation

Make a yearly donation

Choose an amount

$5.00
$15.00
$100.00
$5.00
$15.00
$100.00
$5.00
$15.00
$100.00

Or enter a custom amount

$

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

DonateDonate monthlyDonate yearly

Solna Góra Sukcesu – Bochnia

Posłuchaj podcastu: Solna Góra Sukcesu – Bochnia

Here you can find an English version: Salzberg of Success – Bochnia

Prawdopodobnie słyszeliście o górze lodowej sukcesu, na której cała niewidzialna ciężka praca znajduje się pod powierzchnią wody, a jedyna widoczna część, rzeczywisty sukces, jest tylko wierzchołkiem góry.

Źródło: internet

Taka jest historia Bochni.

Bochnia to miasto, które podobnie jak Rzym czy Lizbona położone jest na siedmiu wzgórzach. Jest to najstarsze miasto Małopolski i jedno z najstarszych w Polsce. Położone nad rzeką Rabą, otaczającą miasto od północy, znajduje się zaledwie rzut kamieniem od najwyższych polskich gór w regionie Zakopanego, na granicy ze Słowacją.

Pierwsza zachowana wzmianka o osadzie pod nazwą Bochnia (“Bochegna”) pochodzi z 1198 roku, w której jerozolimski patriarcha Monachus potwierdził nadanie soli z tego miejsca przez rycerza o nazwisku Mikor Gryfit, klasztorowi Zakonu Bożogrobców z Miechowa.

Kopia dokumentu, w którym Po raz pierwszy wspomniana jest Bochnia, Źródło: internet

Oczywiście wspomniana tu sól odnosi się do soli odparowywanej, pozyskiwanej w Bochni ze słonych źródeł znanych już w neolicie. Uważa się, że polska nazwa Bochni wywodzi się od słowiańskiego słowa “bohy”, które oznacza bagna, mokradła. Powodem tego może być to, że pierwsze solanki i warzelnie znajdowały się na takich właśnie obszarach wokół rzeki Babica – drugiej rzeki, która przepływa przez centrum miasta.

Miasto położone było wzdłuż bardzo ważnych szlaków handlowych. Biorąc to pod uwagę i zdolność do wytwarzania tak ważnego w dawnych czasach produktu, jakim była sól, powszechnie stosowanego na całym świecie jako środek konserwujący wszystkie rodzaje żywności, jakie można sobie wyobrazić, najprawdopodobniej zawsze by się rozwijało. Jednak odkrycie soli kamiennej w 1248 roku na zawsze zmieniło jego historię.

Legenda głosi, że Mały Bolesław, znany później jako Wstydliwy, przyszły władca Polski, który niestety bardzo wcześnie stracił swego królewskiego ojca, często odwiedzał Królestwo Węgier. Bawił się tam z młodszą od niego o kilka lat księżniczką Kingą i razem delektowali się uroczymi, słonymi w smaku naleśnikami.

Nie mógł zrozumieć, dlaczego w domu, w Polsce nie mieli tak uroczych naleśników. Jego rosyjska matka, Grzymisława, wyjaśniła mu, że niestety w Polsce nie ma soli kamiennej, a ilości soli produkowanej przez odparowanie wody, wystarczają tylko na zaspokojenie ważniejszych spraw.

Mały przyszły król nie mógł przestać o tym marzyć. Nie pragnął niczego więcej, jak tylko pewnego dnia nakarmić swój lud tak smacznymi naleśnikami.

Kiedy oboje dzieci dorosło, książę Krakowa i Sandomierza, Bolesław Wstydliwy, poprosił węgierską księżniczkę Kingę o rękę. Przenieśli się do Krakowa i zamieszkali na Wawelu.

Jednak przed ślubem Kinga poprosiła swojego ojca, króla Belę IV, aby nie wręczał jej wartościowych rzeczy, ponieważ są one przepełnione ludzkimi łzami i potem. Nie chciała też służby, ponieważ był to znak dumy. Pragnęła daru soli, ale nie dla siebie. Chciała tego dla swych ludzi.

Pewnej jesieni król Bela IV zaprosił młodą parę w odwiedziny. Niestety Bolesław nie mógł przyjechać, ale Kinga była bardzo podekscytowana ponownym spotkaniem z rodziną. Po drodze poświęciła mnóstwo czasu na modlitwy w wielu przydrożnych kaplicach.

Po przybyciu i rozpakowaniu młoda księżniczka poprosiła ojca o przejażdżkę po królestwie, szczególnie chciała zobaczyć kopalnie soli. Pojechali do najbogatszej kopalni Siedmiogrodu w Marmaroszu (wtedy Węgry, dziś Rumunia), którą dobrze pamiętała z czasów dzieciństwa.

Stojąc tam i bawiąc się kryształami soli, posmutniała i pomyślała, jak ten minerał mógłby zmienić życie ludzi w jej nowym kraju. Jej ojciec zauważył jej smutek i wiedział, że nie może zrobić nic lepszego, jak tylko podarować jej tę kopalnię.

W tym momencie Kunegunda (Kinga) podeszła do szybu solnego, zdjęła z palca cenny pierścionek zaręczynowy i wrzuciła go bezpośrednio do szybu. Pierścień zniknął w głębi otchłani. Niezwykłe światło pojawiło się jednak w tej ciemności.

W drodze powrotnej do Krakowa po raz kolejny nie przegapiła żadnej z przydrożnych kaplic, upewniając się, by w każdej z nich zostawić kryształ soli z kopalni w Marmaroszu. Była tak pochłonięta swoimi modlitwami, że przez całą drogę nie przemówiła ani słowa na głos.

Po przybyciu wyznała Bolesławowi, że poświęciła swój pierścionek dla większych bogactw. Następnie poprosiła go, aby towarzyszył jej w małej przejażdżce konnej. Przybyli do pięknej wiejskiej okolicy, gdzie ludzie byli wyjątkowo mili.

Byli w Bochni. Bolesław wyjaśnił, że obszar ten obfitował w słone źródła zwane solankami i to stamtąd miejscowa ludność pozyskiwała warzoną sól poprzez odparowywanie wody. Niestety, ostatnio nie udało się uzyskać soli z tych źródeł pomimo pogłębiania studni solankowych.

Księżna krakowska nie wyglądała jednak na zmartwioną. Wręcz przeciwnie, jej oczy zaczęły błyszczeć i kiedy zobaczyła piękny ogród, za zgodą jego właściciela, szewca, poprosiła o wykopanie w tym miejscu studni.

Kiedy łopaty uderzyły w twardą skałę, mężczyźni myśleli, że to kamień i że nic innego tam nie można znaleźć. Jeden z górników zauważył jednak, że to wcale nie skała, tylko sól kamienna. I podał grudkę księżnej.

W tej bryle soli był pierścień. Ten sam cenny pierścionek, który Kinga wrzuciła do szybu solnego kopalni podarowanej jej przez ojca.

15 marca 2022 r., Bochnia przywitała wspaniały 3,2-tonowy, nowy posąg autorstwa Czesława Dźwigaja, przedstawiający Legendę o Pierścieniu św. Kingi. Znajduje się on przed szybem Sutoris, który jest jednym z pierwszych szybów bocheńskich, a niektórzy uważają, że to ten sam, w którym znaleziono pierścień.

Źródło: Tomasz Stodolny bochnianin.pl

A zaledwie w lipcu zeszłego roku Chloè i ja siedziałyśmy sobie na tym małym placu, jedząc najlepsze pączki, jakie ten świat kiedykolwiek wyprodukował, w otoczeniu mas gołębi i myśląc, jak puste jest to miejsce i jak by fajnie było, na przykład, postawić tam posąg… 🙂

Bardziej realistyczna wersja opowieści jest taka, że być może odkrycie soli kamiennej nastąpiło przez przypadek, w wyniku nadmiernego pogłębiania studni solankowych przez Wierzbięta Gryfita – ówczesnego właściciela terenu.

Tak czy inaczej, na początku nie było łatwo uruchomić tutaj wydobycia, zarówno z technicznego, jak i finansowego punktu widzenia. Dokonano tego w 1251 roku, kiedy to do Bochni sprowadzono cystersów z Wąchocka, aby to oni zarządzali budową pierwszego szybu w celu umożliwienia wydobycia soli kamiennej na dużą skalę.

Widząc zyski pochodzące z kopalń, 27 lutego 1253 r. w Korczynie, Bolesław Wstydliwy nadał osadzie liczne przywileje. Miasto zostało ulokowane pod nazwą Salzberg – Góra Solna – Bochnia, na prawie magdeburskim, które było w dawnych czasach jednym ze stylów projektowania miast. Trochę jak taki szablon, który można było wykorzystać do aranżacji ulic, stworzenia siatki głównych funkcji i stanowisk miasta, itp. Obie nazwy są wymienione w akcie fundacyjnym, ponieważ wielu nowych osadników pochodziło z regionu Śląska, historycznie mieszanego regionu, bogatego głównie w węgiel, z której też przyczyny był on powodem odwiecznych walk pomiędzy Polakami i Prusami.

Kopalnia była magnesem dla każdego, kto mógł zarabiać na soli, rzemiośle i handlu związanym z jej wydobyciem. Mieszkańcom okolicy płacono nawet za osiedlanie się w tym regionie. Pierwszy cech powstał w 1316 roku. W latach największej świetności miasta było ich 13.

Żadne inne miasto w Polsce nie otrzymało przywilejów podobnych do tych, które otrzymała Bochnia. Sam Kraków nie był jeszcze nawet miastem przez kolejne cztery lata, a sąsiednia Wieliczka, która obecnie jest chyba najsłynniejszą z polskich kopalni soli, była tylko maleńką wsią, marzącą o odkryciu soli w jej okolicy.

Kopalnia Soli w Bochni jest najstarszą kopalnią soli w Polsce.

Położona na szlakach handlowych z Europy Zachodniej na Ruś i Azję Mniejszą oraz z Węgier nad Morze Bałtyckie, Bochnia została włączona do handlu międzynarodowego, stając się ważnym ośrodkiem tranzytowym.

Okres świetności miasta to czas panowania króla Kazimierza Wielkiego. Ten wielki władca zreorganizował żupę, nadając jej zarządzenie górnicze i rozbudowując zamek żupny, w którym wielokrotnie przebywał wraz ze swoim dworem. Z jego inicjatywy w 1357 roku powstał pierwszy w Polsce szpital-przytułek dla chorych górników. Miasto, które w tym czasie liczyło około 3000 mieszkańców, otoczone było murami obronnymi, a radni miejscy sprawowali urząd w okazałym, gotyckim ratuszu na rynku.

29 maja 1871 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika króla trzymającego statut wiślicki. Wysoką na ponad dwa metry, wyrzeźbioną w wapieniu pińczowskim przez znanego rzeźbiarza Walerego Gadomskiego, postać wielkiego króla umieszczono na neogotyckiej kolumnie, na której cokole znajdują się kamienne płaskorzeźby przedstawiające nadanie owych statutów wiślickich, fundację Akademii Krakowskiej, godło polskie i inskrypcję; “Królowi chłopów, ich dobroczyńcy, Strażnikowi Miast Kazimierzowi Wielkiemu, Bochnia 1871”.

Król Kazimierz Wielki

Na uroczystości obecny był sam Jan Matejko, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy. To właśnie za jego sugestią jego szwagier – ówczesny marszałek powiatu Leonard Serafiński opracował plan upamiętnienia wielkiego króla.

Bochnia kwitła pomiędzy XIV a XVI wiekiem, do tego stopnia, że już wtedy miała miejski wodociąg. Bogactwo miasta przyniosło ze sobą również kulturę i rozwój. Odwiedziło je wielu królów polskich, m.in.: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt Stary z Boną i ich synem Augustem, a także król Stefan Batory. W średniowieczu i renesansie wielu artystów, w tym malarzy, pisarzy czy złotników, było zatrudnianych albo przez miasto, albo w pobliskim zamku w Nowym Wiśniczu, o którym wspominam w innym wpisie na blogu, popatrzcie tutaj:

Różnorodne i bogate księgozbiory oraz działająca od końca XIV wieku szkoła parafialna, związana z Akademią Krakowską, obecnie Uniwersytetem Jagiellońskim, świadczyły o wysokim poziomie wykształcenia bocheńskich mieszczan.

Niestety wszystkie te świadectwa świetności Bochni i bogactwa jej mieszkańców nie przetrwały do naszych czasów. XVII wiek był dla Bochni serią nieustannych nieszczęść: epidemie, przemarsze wojsk, podpalenia, rabunki.

W połowie XVII wieku w czasie wojen szwedzkich zniszczeniu uległy fortyfikacje miejskie, kościół parafialny i ratusz. Wojska szwedzkie pozostały w Bochni, plądrując ją doszczętnie. Dewastację kontynuowały wojska siedmiogrodzkie Franciszka Rakoczego, a później Kozacy. W wyniku tych zdarzeń, w 1664 roku w mieście przetrwały tylko 54 domy.

Początkowa degradacja świetności Bochni przerodziła się w jej ostateczny upadek. Miastem wstrząsnęły kolejne pożary, ale najbardziej niszczycielski ze wszystkich był regres Żupy – jak nazywamy tu sól kamienną, do którego doszło w wyniku zaniedbań w eksploatacji złóż i kradzieży dokonywanych przez administratorów kopalni.

Źródło: muzeum-bochnia.pl, Karol Fleckhammer, Bochnia. Fragment przekroju pierwszego poziomu kopalni, 1777

W lutym 1772 r. wojska rosyjskie zajęły Bochnię, a w czerwcu tego samego roku, w wyniku I rozbioru (było ich jeszcze 2), Polska została rozdarta między Rosję, Niemcy i Austrię i zniknęła całkowicie z map Europy do 1918 r. Austriacy, czy też Habsburgowie, jeśli wolicie, przejęli kontrolę nad południową Polską. Region ten znany był wówczas jako Galicja.

Po wielu buntach, Bochnianie w końcu zaczęli widzieć odrodzenie swojego miasta na początku XIX wieku.

Gimnazjum założone w 1817 roku przyczyniło się do intelektualnego odrodzenia Bochni. Później biskupstwo tynieckie i seminarium miały swoją tymczasową siedzibę w mieście. Pod koniec XIX wieku, w 1856 roku została utworzona linia kolejowa Wiedeń – Kraków – Dębica, biegnąca przez Bochnię.

W tym okresie budowano nowe domy, kształtujące reprezentacyjne ulice. W 1908 roku powstał jeden z najnowocześniejszych miejskich wodociągów w Galicji, a w późniejszych latach miasto zostało skanalizowane. Zmodernizowano także kopalnię soli, ale szybki rozwój konkurencyjnych soli galicyjskich sprawił, że nigdy nie odzyskała ona dawnego znaczenia.

Bochnia na przełomie wieków rozkwitała pod względem życia kulturalnego. W 1886 roku powstała pierwsza biblioteka publiczna. W 1913 roku otwarto pierwsze stałe kino.

Samo miasto Bochnia oraz jego okolice były świadkami walk między wojskami austriackimi i rosyjskimi podczas I Wojny Światowej. Armia rosyjska niechlubnie wpisała się w historię miasta licznymi grabieżami i krwawymi morderstwami.

W grudniu 1939 r. w Bochni miała miejsce jedna z pierwszych nazistowskich egzekucji w Polsce, gdzie okupant zastosował zasadę odpowiedzialności zbiorowej. Atak ruchu oporu na posterunek niemieckiej policji zakończył się powieszeniem dwóch przywódców na słupach latarnianych przed budynkiem policji, a 52 innych zastrzelono w grupowej masakrze na Uzborni.

Łapanki, deportacje do obozów koncentracyjnych i deportacje na roboty przymusowe w Niemczech były codziennością dla każdego, kto tam żył, bez względu na korzenie. A skoro już o tym mowa, w Archiwum Miejskim znajduje się fascynujący zbiór nazwisk Bochnian. Kiedyś spędziłam godziny na ich przeglądaniu i nie mogłam uwierzyć w różnorodność pochodzenia mieszkańców Bochni i okolic.

Żydów w Bochni było wielu, a ci, którzy wierzyli, że udało im się przetrwać najgorsze, zakończyli swoje egzystencje w krwawej likwidacji getta żydowskiego w 1943 roku. Znajduje się tu dobrze zachowany i chroniony cmentarz żydowski, którego zwiedzanie można wcześniej zorganizować za pośrednictwem biura Muzeum Bocheńskiego. Niestety, musi pozostać zamknięty, ponieważ został zbezczeszczony i zdewastowany przez Niemców, którzy zniszczyli lub zabrali wiele nagrobków. Cmentarz ten był miejscem licznych egzekucji Żydów i miejscem pochówku pomordowanych zarówno w getcie, jak i poza nim.

Istnieje przewodnik po tym miejscu napisany przez Panią Iwonę Zawicką.

Źródło: internet

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat Bochnia powiększyła swoją powierzchnię i populację i obecnie zajmuje około 30 kilometrów kwadratowych i liczy około 30 000 mieszkańców. Jest siedzibą władz powiatu bocheńskiego i wchodzi w skład województwa małopolskiego.

Dzisiaj, odwiedzając kopalnię, zapisujesz się na prawdziwą ucztę. Około 2,5 – 3 godzin marszu, pomiędzy 60 a 212 metrem pod powierzchnią chodnika 🙂

Źródło: muzeum-bochnia.pl, Jeden z wielu planów podziemnych wyrobisk bocheńskiej kopalni w zbiorach Muzeum w Bochni

Turyści rozpoczynają zejście windą przy szybie Campi, który pochodzi z XVI wieku i jest najbardziej odległym ze wszystkich szybów w Bochni. 12 lat zajęło przekopanie się przez ukryte warstwy mokrej gleby, aby znaleźć tutaj bogate złoża soli kamiennej. Początkowo nosił on nazwę Fajgel, od nazwy budowniczego szybu, ale później, ze względu na swoje odległe położenie na obrzeżach miasta, wziął obecną nazwę Campi od łacińskiego słowa campus – pole.

Znajduje się tu restauracja i mały sklep z pamiątkami, w którym można wybierać między prawdziwymi dziełami sztuki wykonanymi z soli, w tym lampami i rzeźbami solnymi.

To również tutaj można odwiedzić Osadę Siedmiu Oraczy, skansen, który ożywia czasy wczesnych osad w regionie.

Jest jedna główna zasada podczas wizyty w kopalni – idziesz z grupą i podążasz za swoim przewodnikiem.

Wycieczka rozpoczyna się krótką przejażdżką pociągiem, który po starych torach kopalnianych dowozi Was do kaplicy św. Kingi, gdzie często odbywają się msze, nawet Pasterki, i gdzie absolutnie wszystko jest zrobione, z soli lub drewna. Możecie wziąć tutaj ślub lub ochrzcić swoje dziecko, jeśli chcecie.

Górnicy byli bardzo religijnymi ludźmi. Rodzaj niebezpieczeństwa, które można było napotkać tylko w kopalni, doprowadził do powstania tu szczególnego rodzaju religijności. Spacerując, można zobaczyć obrazy świętych wciśnięte w nisze skalne i religijne ryciny na niektórych ścianach.

Kaplice powstawały na głównych szlakach komunikacyjnych, których było wiele. Kaplica św. Kingi jest największą i najlepiej zachowaną ze wszystkich kaplic w bocheńskiej kopalni. Do 1782 roku, nazwana Nową Kaplicą Aniołów Stróżów, była to niewielka nisza o wymiarach 1,65 m na 1,65 m, wydrążona w 1747 roku w północnej podłużnej zatoce Szybu August na głębokości 212 metrów pod ziemią. Później kaplica była kilkakrotnie poszerzana. Ślady postępu prac górniczych widoczne są w postaci wyżłobień na suficie i ścianach. Wystrój wnętrz zawdzięczamy pracy profesjonalnych artystów, a także utalentowanych górników.

Praca górnika w kopalni soli nie była łatwa. Jak również niezwykle niebezpieczna. Największymi wrogami górników były: woda, która oczywiście musiała być odprowadzana non stop i niestety nie raz, ani dwa zalała szyby. Sól, jak wiemy, rozpuszcza się w wodzie, ale zanim do tego dojdzie, mięknie, zamieniając ściany w zacier. Na niektórych moich zdjęciach zauważycie małe obszary białej soli. Powstały one w wyniku nacieków wody. Formacje te wyglądają jak małe stalaktyty. To, co widzicie na ścianach i sufitach oraz to, co jest szare, to prawdziwa sól kamienna, minerał wart więcej niż złoto.

Kolejnym wrogiem jest metan.

Spacerując po licznych tunelach, głęboko pod “światem”, który w slangu górników oznacza poziom miasta, weźmiecie udział w interaktywnej wycieczce, podczas której historie opowiadane są przez hologramy królów, rzemieślników i górników, którzy odwiedzali, pracowali i wpływali na bocheńską kopalnię soli na przestrzeni wieków. Przewodnicy opowiedzą Wam również o bardziej szczegółowych i bardzo interesujących faktach. Jeden z nich dotyczy poszukiwaczy metanu, których zadaniem było znalezienie źródeł wszelkich wycieków i oczywiście byli oni kamikaze górniczego biznesu, ponieważ w momencie, gdy znaleźli owe źródło metanu, najprawdopodobniej kończyli swoje życie właśnie tam.

Metan był i do dziś pozostaje najniebezpieczniejszym źródłem większości poważnych katastrof górniczych. Jednak obecnie jest on również wykorzystywany jako źródło energii. W związku z tym wiele kopalń instaluje dziś generatory energii, które gromadzą, absorbują i przekształcają metan w coś pozytywnego. Jeszcze jedno, po wodzie, wietrze i energii słonecznej, genialne źródło energii dane nam za darmo przez Matkę Ziemię.

Konie były ważnym źródłem siły w kopalniach. W Bochni, jak wszędzie indziej na świecie, na stałe mieszkały pod ziemią, tak długo dopóki nie były już w stanie wykonywać pracy. A praca była ciężka.

Istniały dwa rodzaje koni, które pracowały w kopalniach. “Niższe konie” były używane do ciągnięcia ciężkich przedmiotów i dostępu do obszarów, w których niemożliwe było użycie maszyn lub gdzie ludzie nie radzili sobie. Ciągnęły na przykład ciężkie bryły soli zwane “bałwanami”. W średniowieczu jeden z nich mógł Wam kupić wioskę.

W Polsce często mówimy “pracować jak w kieracie”. Kierat był ogromną konstrukcją opartą na kole, do którego przywiązywano konie. Następnie spędzały one codzienność, aż do końca swojego istnienia, chodząc w kółko i ciągnąc ów kierat, którego główną funkcją było zwykle odwadnianie kopalni. Te konie zwane były “kieratne”.

Poniżej możecie zobaczyć kilka zdjęć koni, które pracowały w Kopalni Soli w Wieliczce. Zdjęcia pochodzą z archiwów tej kopalni.

Konie pracowały w polskich kopalniach aż przez pięć wieków. Oficjalnie zostały wycofane z przemysłu wydobywczego na mocy rozporządzenia z 1956 roku. W niektórych kopalniach pozostały one jednak dłużej, jak wyjaśniono, “aby pomóc górnikom pracować w miejscach, w których nie ma szans na wprowadzenie maszyn”. Przykładem jednego z takich koni jest Baśka, ostatni koń, który opuścił polskie kopalnie, po tym jak spędziła 13 lat życia 135 metrów pod ziemią Wieliczki, miasta sąsiadującego z Bochnią.

Źródło: Archiwum Kopalni Soli w Wieliczce

Basia wyszła na światło dzienne 14 marca 2002 roku. Miała wtedy 16 lat i przez kolejne 13 lat mieszkała w sanktuarium wśród swoich końskich przyjaciół. Zmarła w grudniu 2015 roku.

W Bochni Kuba był ostatnim koniem, który opuścił kopalnię, ale to było 40 lat wcześniej niż Baśka, w 1961 roku.

Nie jest jednak jasne, kiedy konie zaczęły pracować pod ziemią w polskich kopalniach. Niektórzy twierdzą, że miało to miejsce na początku XVI wieku, czego dowodem może być wzmianka o koniach “kieratne” (tych, które ciągnęły kieraty, często usytuowane na wyższych poziomach kopalń lub nawet nad ziemią) i “niższych” (pracujących na niższych poziomach) koniach w “Opisie żupy krakowskiej” z 1518 roku.

Pan Józef Charkot, kustosz Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce mówi:

W XVI wieku w wielickim odłamie przebywało łącznie około 30 do ponad 90 zwierząt. W ciągu następnych dwóch stuleci liczba tych zwierząt w wielickiej salinie znacznie przekroczyła sto. Ilości te nie były duże, jeśli porównamy je z liczbą koni pracujących w śląsko-krakowskich kopalniach rudy. W połowie XVI wieku w samym Olkuszu pracowało około 600 koni – głównie na kieratach melioracyjnych – a w Tarnowskich Górach 700 koni.

W 1782 roku w Wieliczce transport podziemny obsługiwał tabor składający się z 60 koni, a kieraty obsługiwało na powierzchni 46 koni. Z kolei w Bochni pracowało odpowiednio 20 i 40 zwierząt. Ulepszone konstrukcje kieratów na przełomie XVIII i XIX wieku oraz pogłębione szyby dzienne umożliwiły bezpośredni transport soli na powierzchnię, nawet z najniższych wówczas pięter kopalni. Zmiany te zmniejszyły zapotrzebowanie na “konie niższe”, ale zasadniczy przełom w tej kwestii nastąpił dopiero w latach 60. XIX wieku, kiedy to rozpoczęto budowę podziemnej kolei i montaż maszyn wyciągowych parowych nad szybami.

Po II wojnie światowej konie pomagały górnikom jedynie przy pracach remontowych i w miejscach trudnych do wprowadzenia mechanizacji. W tym okresie wielicka żupa solna początkowo trzymała pod ziemią cztery konie, jednak od lat 70. XX wieku ich liczba spadła do dwóch, a następnie do jednego – Baśki. Również cztery konie znajdowały się w latach 50. XX wieku w podziemiach bocheńskiej kopalni. Ostatni z nich, Kuba, zakończył tam służbę w 1961 roku.

Konie, które pracowały w kopalniach, prawie nigdy nie opuszczały podziemi żywe. Tylko w nietypowych sytuacjach. Często też ślepły.

Podziemne stajnie są zachowane i zostały przekształcone w małe miejsce piknikowe, w którym można również dowiedzieć się o codziennym życiu zarówno ludzi – na ziemi i pod ziemią – jak i koni kopalnianych. Zachowano również tzw. drogi konne – bezpieczne szlaki komunikacyjne budowane specjalnie dla tych zwierząt pomiędzy poziomami kopalni – aby zachować pamięć o zwierzętach, które przez wieki pomagały górnikom w ich trudnej pracy i w zamian były przez nich bardzo kochane.

Wspomniałam już o geologicznej wyjątkowości Polski, która leży w obrębie Transeuropejskiej Strefy Szwów. Zobaczcie mój wpis na blogu o nazwie A Shaky Story, klikając tutaj na wspomniany tytuł.

Ruchy górotwórcze są bardzo dobrze widoczne na terenie Komory Chrystian i Komory Ważyn w bocheńskiej kopalni. Na poniższych zdjęciach zauważycie pęknięte patyki, które zostały umieszczone między masywami skalnymi, aby udowodnić istnienie naprężeń tektonicznych.

Sól nie jest już wydobywana w Bochni. Tylko znikome ilości, które są przeznaczone na pamiątki, takie jak lampy solne i kosmetyki, posiadające właściwości soli Epsom, które są prawdopodobnie lepiej znane.

Sól kamienna jest również świetnym materiałem rzeźbiarskim i w Bochni znajdziecie piękne dzieła sztuki, zarówno nad, jak i pod ziemią.

To miasto ma o wiele więcej do zaoferowania, a obecnie przechodzi niesamowitą metamorfozę. Czuję wielkie przebudzenie w powietrzu. Bochnia naprawdę na to zasługuje. Historia jej sukcesu jest pełna łez i bólu. Salzberg – Solna Góra Sukcesu, która, swoją drogą wraz z moją Mamusią, sprowadziła na ten świat nikogo innego tylko mnie… 🙂

Anka

One-Time
Monthly
Yearly

Make a one-time donation

Make a monthly donation

Make a yearly donation

Choose an amount

20.00 PLN
60.00 PLN
400.00 PLN
20.00 PLN
60.00 PLN
400.00 PLN
20.00 PLN
60.00 PLN
400.00 PLN

Or enter a custom amount

PLN

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

DonateDonateDonate

Studnia bez dna czyli Nowy Wiśnicz

Jak zawsze, poniżej podcast dla tych, którym nie chce się czytać: Studnia bez dna czyli Nowy Wiśnicz

(Zdjęcie w tytule: M. Tabor – Zamek w Nowym Wiśniczu na tle Tatr)

Nowy Wiśnicz to miasteczko nie małe, ale i nie wielkie a poszczycić się może zamkiem, domem i rodziną Jana Matejki, jednym z najbardziej strzeżonych więzień w Polsce w poklasztornych budynkach no i wiśnickim liceum plastycznym znanym w całym kraju.

Wszystkie te miejsca udało mi się zobaczyć od środka i zdecydowanie polecam przejażdżkę w te okolice.

Będąc jeszcze w liceum, wymyśliłam sobie którejś zimy, że koniecznie muszę pomieszkać chwilę w przyszkolnym internacie. Jedna z dziewczyn w mojej praktycznie męskiej klasie pomieszkiwała tam właśnie i tak się składa, że dzieliła pokój z dziewczyną uczęszczającą do wiśnickiego “plastyka”, czyli liceum plastycznego.

Spędziłyśmy sobie fantastyczną zimę dzieląc pokój we trzy. Zakończenie pobytu przyszło jednak szybko i niespodziewanie po tym, kiedy to kierowniczka któregoś dnia weszła do pokoju, a jedna z odwiedzających koleżanek (z innego pokoju) nie wytrzymała i puściła mega pawia do kosza, centralnie pod nosem kobiety 😀 No ale cóż, dlatego ma się 17 lat, czyż nie?

Zanim zima dobiegła końca, udało mi się jeszcze przedostać cichaczem do plastyka i popodglądać co tam się wyprawia. A wyprawia się wiele. Artystów od liku, z całej Polski. Jedni malują, inni rzeźbią, jeszcze inni tworzą arcydzieła ceramiczne. To tu po raz pierwszy zobaczyłam kiln czyli piec do wypalania ceramiki. Bomba. Nie jednego Jezuska i dzwoneczek ulepiłyśmy razem z gliny 🙂

Mniej więcej w tym samym okresie udało się nam również zrobić coś innego niezwykłego. Koleś, który hajtnął się z córką kolegi z pracy mojego taty, okazał się być świeckim katechetą. Los chciał, że zatrudnił się w liceum, do którego uczęszczałam. Zajęcia z etyki były niezwyczajne i któregoś dnia pojawił się w klasie niezwyczajny człowiek. Jego nazwiska już nie pamiętam, ale zajmuje się on resocjalizacją więźniów z wiśnickiego więzienia.

Zakład Karny w Nowym Wiśniczu to zamknięty zakład karny dla recydywistów. Kary 30 lat do dożywocia. Zakład podlega dyrektorowi okręgowemu Służby Więziennej w Krakowie.

Służba Więzienna zatrudniona w tutejszej jednostce zajmuje się w dużym stopniu resocjalizacją. Prowadzone są programy readaptacyjne, w których udział bierze grupa osadzonych wyselekcjonowana ze względu na określony problem (nadużywanie substancji psychoaktywnych, przemoc domową, problemy z kontrolowaniem emocji, itp). Rocznie około 80 osadzonych bierze udział w kursach zawodowych organizowanych na terenie jednostki w różnych zawodach, głównie budowlanych. Skazani mają możliwość podjęcia pracy na terenie zakładu karnego, oraz na rzecz firm prywatnych.

Wiśnicki zakład karny mieści się w budynkach odziedziczonych po klasztorze Karmelitów Bosych. Wybitne dzieło wczesnego baroku. Wzniesiony na wzgórzu, góruje z sąsiadującym Zamkiem nad całą miejscowością. Klasztor został ufundowany przez Stanisława Lubomirskiego (1583-1649), jako dar wdzięczności za zwycięstwo pod Chocimiem w 1621 r.

W skład zespołu klasztornego wchodzą: budynek klasztorny, kościół Chrystusa Zbawiciela oraz fortyfikacje bastionowe.

Kasatę Klasztoru Karmelitów Bosych ogłosił dekretem z 1783 r. cesarz Józef II. Budynki klasztorne przeznaczono na ciężkie więzienie, a od 1786 roku mieścił się tu również sąd i mieszkania sędziów. Tutaj przyszedł na świat malarz Juliusz Kossak, syn sędziego sądu karnego Michała.

W 1939 roku na początku II  Wojny Światowej, po opanowaniu Polski przez Niemców, więzienie zostało wykorzystane na obóz koncentracyjny- do czasu założenia obozu w Auschwitz.

Kościół klasztorny był systematycznie dewastowany a potem rozebrany. W 1940 Niemcy, aby uczcić aneksję Danii urządzili imprezę na wzór germańskiego święta Walpurgii. Część kościoła została, wówczas spalona. W 1944 r. odbito tutaj więźniów politycznych.

Wiśnickie więzienie funkcjonuje w różnych formach od ponad 230 lat. Dramatycznym wątkiem najnowszej historii jednostki był bunt więźniów i zajęcie zakładu w 1989 roku. Dzięki negocjacjom podjętym przez kierownictwo więzienia bunt skazanych zakończył się bezkrwawo.

W latach 1990, a później 2014-15 skanalizowano budynek, wykonano termomodernizację całego obiektu, doprowadzono centralne ogrzewanie do każdej celi mieszkalnej, wymieniono oświetlenie na nowoczesne czyniąc go nie tylko bardziej funkcjonalnym, ale przede wszystkim tańszym w eksploatacji, a w roku 2020 oddano do użytku nowy pawilon penitencjarny, w którym znajduje się 60 czteroosobowych cel mieszkalnych. 

Z tamtego dnia pamiętam tylko kilka rzeczy. Staliśmy pod bramą więzienia – grupa ok. 25 – ciu siedemnastolatków z trzema lub czterema opiekunami ze szkoły. Wokół nas uzbrojeni zamaskowani strażnicy. W którymś momencie wyszedł jakiś wielki facet z dzikim spojrzeniem. I akurat popatrzył na mnie. Byłam przerażona, mimo że to pewnie był tylko jeden ze strażników, ale atmosfera była raczej ciężka i kiedy zobaczyłam, że podszedł do budki telefonicznej to moja wyobraźnia wymyśliła sobie, że z pewnością był to jakiś niebezpieczny koleś, którego akurat właśnie wypuścili po 30 latach… no sami wiecie… adrenalina.

I wtedy zabzyczało. Otworzono zewnętrzne metalowe drzwi i wysoki starszy pan zaprosił nas do środka. I znowu zabzyczało. Tylko, że teraz byliśmy już w środku. Panika. Kazali nam oddać dowody osobiste i zatrzymali je w takim małym biurze po prawej stronie, gdzie siedział sobie jakiś facet. Po kilku minutach cała nasza grupa przeszła przez kolejną bramę na wielki dziedziniec pod otwartym niebem. Znowu za nami zabzyczało.

Prosto przed nami piękne wielkie obrazy zamku wiśnickiego, który znajduje się zaledwie może kilometr stąd. Wielu spośród więźniów to utalentowani ludzie. Po lewej zabudowania starego klasztoru.

Patrzymy na pozostałości kaplicy. Pan “klawisz” opowiada nam historię tego miejsca. Mówi o kościach, które przez lata przypadkiem znajdowano na dziedzińcu przy okazji mniejszych lub większych remontów. Ponoć były czasy w okresie powojennym kiedy to w czasie gry w piłkę nożną gdzieś na piaszczystym dziedzińcu można było zahaczyć butem o wystającą z ziemi kostkę….

Nagle, po lewej stronie pojawia się grupa więźniów. Już nie pamiętam czy byli w jakikolwiek sposób skuci chociażby kajdankami. Prowadzili ich pracownicy więzienia. Nasz “pan przewodnik” powiedział, że ta akurat grupa szła bodajże do pracy tudzież na jakieś zajęcia. Niestety już nie pamiętam.

Obecnie w wiśnickim więzieniu jest 678 miejsc dla penitencjariuszy, a pełni w nim służbę 224 funkcjonariuszy Służby Więziennej i 30 pracowników cywilnych, w tym 7 nauczycieli.

W 1978 roku powołany został Zespół Szkół przy ZK Nowy Wiśnicz. Średnio w każdym roku szkolnym kształci około 100 osadzonych na poziomie Liceum Ogólnokształcącego, Zasadniczej Szkoły Zawodowej o kierunku monter-elektronik i blacharz,  a od roku szkolnego 2012/2013 powołano Gimnazjum. Po zakończeniu nauki w szkole średniej osadzeni mają możliwość przystąpienia do egzaminu maturalnego, który odbywa się na ogólnych zasadach, jak w szkołach wolnościowych.

Historie opowiadane przez “klawiszów” dozorujących w tym więzieniu są różne. Nasz pan przewodnik kulał troszeczkę. Któregoś dnia oberwał bodajże metalowym prętem od jednego z więźniów w okolicę karku, co uszkodziło jego kręgosłup i doprowadziło do permanentnej dysfunkcji ruchowej.

Od resocjalizatora już wcześniej słyszeliśmy o zupełnie szalonych przypadkach, gdzie ludzie potrafili sobie nawet gwoździe wbijać do głowy między płaty mózgowe, byle tylko dostać się poza mury np. do szpitala i stamtąd próbować ucieczki.

Po takich opowieściach weszliśmy do jednego z pomieszczeń z celami. Tylko na chwilę oczywiście, ale było to raczej nieprzyjemne doświadczenie. W takich momentach człowiek naprawdę zastanawia się nad tym czym my ludzie jesteśmy i jak to możliwe, że takie miejsca w ogóle istnieją i że są de facto zapełnione. Kto ponosi winę? Rodzice? System?

Jakiś czas temu obejrzałam film “Mustang” o więźniach, którzy w ramach resocjalizacji oswajali dzikie mustangi. Spodobała mi się inicjatywa, chociaż oswoić mustanga oznacza uwięzić go, więc taki raczej paradoks. Została mi jednak w pamięci jedna scena, gdzie psycholożka zapytała po kolei każdego z uczestników spotkania ile lat są już w więzieniu, ile im jeszcze zostało oraz ile czasu minęło każdemu z nich pomiędzy podjęciem decyzji o dokonaniu czynu a jego wykonaniem. I wiecie co powiedziała większość z tych mężczyzn? Czyn został dokonany w przeciągu sekund, a kara trwa często całe życie.

Polecam artykuł “Klątwa bycia recydywistą” by móc spojrzeć na tą kwestię z różnych perspektyw.

Niektórzy twierdzą, że wiśnicki klasztor połączony był niegdyś podziemnymi tunelami z zamkiem Kmitów i Lubomirskich, (który orzeczeniem sądu w Tarnowie z 2009 roku został odebrany Lubomirskim i przekazany Skarbowi Państwa). Takie tunele nie byłyby pewnie niczym nadzwyczajnym i niespodziewanym biorąc pod uwagę, iż klasztor powstał na zlecenie panów Lubomirskich. Nikt jednak z obecnych zamkowych pracowników nie potwierdza tego faktu. Nie istnieją ponoć żadne dokumenty tudzież plany, które przychyliłyby się owej teorii.

Źródło: mapa.livecity.pl

Z  Wiśniczem związana jest też legenda o „lotnikach”, która opowiada o zatrudnionych przy budowie fortecy (prawdopodobnie klasztoru, skoro to on był ufundowany po owym zwycięstwie) jeńcach tureckich lub tatarskich, wziętych do niewoli podczas bitwy pod Chocimiem.

Mieli oni próbować ucieczki przy pomocy skonstruowanych przez siebie skrzydeł. Oczywiście żadnemu z nich się to nie udało, a w miejscach, gdzie spadli, ustawiono wysokie, kamienne kolumny, zwieńczone krzyżami.

Zamek wiśnicki, jakżeby inaczej, od zawsze służył jako swoista galeria sztuki dla artystów z pobliskiego plastyka. Kiedy byście się tam nie pojawili, sztuka będzie Wam towarzyszyć na każdym kroku, jak również wystawy o tematyce historycznej, np. niedawno zakończona wystawa replik strojów dziecięcych z okresu XVII do XIX w. itp.

Może nie wszystkim wiadomo, iż królowa Bona, na co dzień zamieszkująca wzgórze wawelskie, była częstym gościem w Wiśniczu. Ówczesny Pan na Zamku, Piotr Kmita herbu Szreniawa był lojalnym stronnikiem Bony. Podobno to właśnie tutaj i właśnie na polecenie Bony, Piotr Kmita podał Barbarze Radziwiłłównie, żonie syna Bony, Zygmunta II Augusta, truciznę o powolnym działaniu. Królowa Bona nienawidziła bowiem swej synowej.

Barbara Radziwiłłówna będąc księżną litewską była poddaną króla polskiego. Po śmierci swego pierwszego męża, nawiązała płomienny romans z młodym królem polskim, Zygmuntem Augustem, a on poślubił ją w sekrecie. Nazywano ją nierządnicą litewską, wyliczając jej rzekomych kochanków. Wybuchł wszechobecny skandal.

Pomimo tej niespokojnej atmosfery w kręgach królewskich, Zygmunt August robił wszystko, by jego ukochana małżonka została koronowana. Stało się to na pół roku przed jej śmiercią, poprzedzoną ciężką chorobą. Lekarze bezradnie rozkładali ręce. W końcowej fazie choroby ponoć piękne ciało Barbary pokryło się wrzodami i zaczęło wydzielać nieprzyjemną woń do tego stopnia, że nikt ze służby nie chciał jej usługiwać. Barbara zmarła w mękach.

Jej duch ukazuje się czasem w komnatach zamku w Nowym Wiśniczu. A ci, którzy nie mieli okazji jej jeszcze zobaczyć mogą to uczynić za pomocą projekcji VR czyli wirtualnych okularów, gdzie odbywacie lot po wnętrzach zamku, spotykając również jego mieszkańców.

Pogardzana i niezrozumiana przez naród przepiękna Barbara była wielką miłością Króla, tak wielką, iż korzystając z czarów Mistrza Twardowskiego chciał on ściągnąć ją z zaświatów.

Najsławniejszy czarnoksiężnik Krakowa, Jan Twardowski był alchemikiem. Pracował nad wynalezieniem kamienia filozoficznego, który umożliwiłby przemianę dowolnego metalu w złoto. Potrafił też odmładzać i leczyć choroby. To ponoć on usypał położoną niedaleko Krakowa Pustynię Błędowską.

Swoją wiedzę i znajomość magii zawdzięczał Twardowski diabłu, któremu zaprzedał duszę podpisując cyrograf. Chciał jednak przechytrzyć czarta, więc do cyrografu dodał paragraf mówiący o tym, że diabeł może zabrać jego duszę do piekła jedynie w Rzymie, którego przez długie lata mistrz starannie unikał.

Zyskał bogactwo i sławę stając się dworzaninem króla Zygmunta II Augusta, który po śmierci ukochanej małżonki Barbary otoczył się astrologami, alchemikami i magami.

Któregoś dnia zgłosili się do Mistrza Twardowskiego bracia Mniszkowie, proponując Wielkiemu Magowi worek dukatów za przywołanie z zaświatów ducha Barbary Radziwiłłówny. Jej widok miał pocieszyć Króla Zygmunta w jego przeogromnej żałości i uchronić go przed wyniszczającą depresją.

Twardowski poprosił o kilka dni na zastanowienie się. Będąc już w swojej komnacie, wyjął z szuflady czarnoksięską księgę otrzymaną kiedyś od Diabła Trzeciaka. Coś błysnęło i z otwartej księgi wyskoczył niewielki koziołek, który w oka mgnieniu zamienił się Diabła i pokłonił się swemu Panu. Diabelska moc nie była jednak w stanie przywrócić zmarłego zza światów, a tym bardziej, że Barbara wcale do piekła nie trafiła. Twardowski miał zatem problem bo w niebie to już w ogóle wtyków nie miał. Postanowił więc ująć się podstępu.

Bracia Mniszkowie sprowadzili piękną mieszczkę – Barbarę Giżankę. Kobieta ta była niczym lustrzane odbicie Barbary Radziwiłłówny. Do ociemnionej komnaty wprowadzono króla, a przed nim umieszczono lustro, nad którym Mistrz Twardowski czynił magiczne znaki.

Kiedy zegar wybił północ, w lustrze ukazała się niewiasta, do złudzenia przypominająca ukochaną żonę króla. Widok ten tak Zygmuntem wstrząsnął, że zemdlał. Wydarzenie to widocznie uspokoiło królewskie nerwy i mimo, że wciąż nosił żałobne szaty, mniej rozpaczał po Barbarze.

Twardowski i królewski pokojowiec Mniszek nie mieli jednak zamiaru poprzestać na tym. Po kilku tygodniach, ten drugi przedstawił królowi Barbarę Giżankę. Król oszalał na jej punkcie i stała się ona jego niekoronowaną królową. Miała na niego tak ogromny wpływ, iż panowie dworu postanowili się jej pozbyć. By tego uniknąć, król posłał całą rodzinę na Podlasie a sam, schorowany udał się do rezydencji w Knyszynie, gdzie zmarł. Ciało króla ponoć jeszcze nie wystygło, a Giżanka i jej rodzina już rabowali całe królewskie mienie do tego stopnia, że nie było nawet czym przykryć ciała ostatniego z Jagiellonów.

Nie ma pewności co do tego kto wywiózł lustro Twardowskiego do kościoła w Węgrowie. Niektórzy twierdzą, że on sam uciekając przed zemstą Mniszków, inni że ochmistrz Zamku Królewskiego w Warszawie podarował je swemu bratu, proboszczowi parafii, który to skropił je mocno wodą święconą znając historię wywoływania ducha Radziwiłłówny.

Pewnego razu miejscowy kościelny spojrzał w owo lustro i miast własnego odbicia ujrzał straszliwą maszkarę. Bez zastanowienia uderzył w nie ciężkim pękiem kluczy i zwierciadło pękło.

Ksiądz proboszcz kazał je wynieść do zakrystii i zawiesić jak najwyżej, tak by nikt już nigdy nie mógł go dosięgnąć i się w nim przejrzeć.

A Twardowski? Pewnego dnia trafił do karczmy o niefortunnej nazwie… „Rzym”. Ponoć to ta sama, w której można się do dziś najeść i napić w Suchej Beskidzkiej. Jednak gdy zniecierpliwiony diabeł przybył tam po jego duszę, Twardowski wskoczył na koguta i wzbił się w niebo! Podobno wciąż siedzi na Księżycu i tęskni za Krakowem, a jego służący w postaci pająka raz na miesiąc odwiedza miasto, by zebrać najświeższe ploteczki.

Źródło: internet

Posłuchajcie jak nasz wieszcz Adam Mickiewicz o tym pisał: Pani Twardowska – Ballada. Oczywiście jak zwykle kobieta uratowała facetowi tyłek….

Jedna z komnat na wiśnickim zamku skonstruowana jest w taki sposób, że będąc w jednym jej kącie, można usłyszeć nawet bardzo cichą rozmowę odbywającą się w przeciwległym rogu pomieszczenia. W dawnych czasach pokój ten służył do spowiedzi. To tutaj Lubomirski podsłuchiwał spowiedzi swej małżonki. I o ile wyżej wspomniane ciekawostki mogą mieć w sobie mniej lub więcej prawdy, ta akurat jest prawdziwa, a testu dokonałam osobiście.

Ciekawostką na Zamku jest również tzw. trasa Nietoperzy – tajemne podziemne przejście, gdzie znajduje się wystawa narzędzi tortur.

Nie mogę się powstrzymać przed wspomnieniem jeszcze jednej niesamowitej rzeczy, o której mało kto wie, a która jest wyjątkową spuścizną historii polskiej i można się jej przyjrzeć z bliska właśnie w Wiśniczu, mianowicie pompa funebris.

Przepięknie o tej tradycji opowiada Radosław Gajda z kanału Architecture is a good idea:

Pogrzeby szlacheckie na ziemiach Rzeczypospolitej pełne były przepychu, dostojeństwa i ostentacyjnie manifestowanego bogactwa. Sama ceremonia pogrzebowa, zazwyczaj trwała wiele dni i była wydarzeniem z pogranicza teatru. Zmarły, miał się przypatrywać temu widowisku, w którym wychwalano jego i jego zasługi, więc jeszcze za życia fundował sobie portret trumienny, z którego mógł obserwować ową imprezę. Zobaczcie jak to wyglądało. Ten ciekawy zwyczaj opiszę innym razem, bo jest naprawdę niezwykły.

Sarkofag Jana Karola Opalińskiego w Muzeum „Zamek Opalińskich” w Sierakowie.
Sarkofag Jana Karola Opalińskiego w Muzeum
„Zamek Opalińskich” w Sierakowie Źródło: Wikipedia

Wybrałam się na wirtualną przechadzkę po zamku i udało mi się zrobić fotkę właśnie kilku obrazów trumiennych, które wystawione są w Wiśniczu. Spójrzcie:

Tak się składa, że moja ostatnia ogniskowo-kiełbaskowo-alkoholowa impreza jaką pamiętam odbyła się tuż pod wiśnickim zamkiem. Miałam 19 lat i bodajże tydzień albo 2 później wyjeżdżałam na wakacje do Irlandii. No! Troszkę mi się te wakacje przeciągnęły do szesnastu lat 🙂 no cóż….

Wiśnicz i otaczające go okolice, na przykład Bochnia, o której możecie poczytać lub posłuchać w moim artykule: Solna Góra Sukcesu – Bochnia, są tak bogate w spuściznę kultury, sztuki i historii, że jeszcze Wam o tym poprzynudzam nie raz. Studnia bez dna.

Na razie pozdrawiam,

Anka

One-Time
Monthly
Yearly

Make a one-time donation

Make a monthly donation

Make a yearly donation

Choose an amount

$5.00
$15.00
$100.00
$5.00
$15.00
$100.00
$5.00
$15.00
$100.00

Or enter a custom amount

$

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

DonateDonate monthlyDonate yearly

Rowerem po Lanzarote

Posłuchajcie sobie podcastu jeśli nie macie ochoty czytać: Rowerem po Lanzarote

English version: Lanzarote by bike

Wyspa Lanzarote w lipcu jest piękna.

Lanzarote w lipcu jest dość napakowana ludźmi.

Lanzarote w lipcu to miejsce, w którym nie chcesz być, jeśli masz zamiar się ograniczyć do siedzenia przy basenie – oparzenie i udar słoneczny będą lżejszymi z możliwych konsekwencji.

Lanzarote w lipcu płonie.

Lanzarote w lipcu to jednak wspaniałe miejsce!

C. i ja poleciałyśmy do Arrecife po raz pierwszy. Widziałyśmy już wcześniej Fuertaventurę i Gran Canarię, a wszyscy mówili, że Lanzarote jest tanie, łatwo dostępne, ładne piaszczyste plaże, dobre jedzenie, mili ludzie. No to co by się nam nie miało podobać!

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-g.jpg

Na szczęście tym razem wylot był wcześnie rano. Zero konieczności rezerwowania samochodów, bo szybka przejażdżka taksówką do Puerto del Carmen nie była wcale droga. A my chciałyśmy po prostu “odskoczyć od masakry codzienności”.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-w.jpg

Znalazłyśmy nasz apartament i zameldowałyśmy się. Pomimo wcześniejszej rezerwacji wyższego piętra, niestety przypadło nam niższe, którego nie byłyśmy w stanie zmienić. No, ale cóż, uroki bycia przeciętnym ludkiem…

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-t.jpg

Recepcjonistka była taką miłą panią! Biegle owładała polski, niemiecki, hiszpański i angielski. Jej mama była Polką, ale urodziła się w Niemczech. Jak znalazła się w Hiszpanii? Tego nie wiem, ale śmiem przypuszczać, że była niemiecką turystką, która zakochała się podczas wakacji na Lanzarote. Wyszła za mąż, ponieważ zaszła w ciążę i po drugim bebe, miejscowy rzucił ją na zbity pysk bo rodzina była zbyt dużym zakłóceniem dla jego wolności. Wiem, że była samotną mamą 2 dzieci, więc historia jest bardzo prawdopodobna.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-o.jpg

Poszłyśmy zerknąć na basen a tam banda bardzo głośnych ludzi z Dublina przejęła całą przestrzeń (świetnie, że się nam udało uciec od codzienności!).

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-r.jpg

Trzech starszych kolesi wprowadziło się do mieszkania nad nami i siedziało przy stole i gapiło się dookoła.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-t.jpg

Dość szybko ruszyłyśmy w poszukiwaniu łatwych tras, które zaprowadziłyby nas do miasteczka i dalej na plażę.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-u.jpg

Puerto del Carmen ma długie piaszczyste plaże. Ta obok starego portu, zwana Playa Chica, jest małym zacisznym zakątkiem skrytym wśród ogromnych skał. Zbyt jednak zatłoczona, bowiem otoczona tysiącem wynajmowanych apartamentów i hoteli.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-g.jpg

Na szczęście, zaledwie kilka metrów dalej na północ, znajduje się ogromna plaża, która dzieli się na Playa Blanca i Playa Grande. Tutaj również widać tłumy, jednak rozmiary plaż pomagają zmniejszyć uczucie siedzenia w azjatyckim pociągu.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-w.jpg

Zapadał już zmrok. Poszłyśmy na kolację. To był dość konkretny spacer od miejsca, w którym się zatrzymałyśmy, głównie dla C. Wybrałyśmy miejsce po przeciwnej stronie drogi od Playa Blanca, czyli w typowo-hiszpańsko-kurortowo-wypoczynkowo-przybrzeżnej miejscówce, wypełnionej restauracjami wyglądającymi jak stragany, wmieszanymi między sklepiki z pamiątkami.

Zapodałyśmy pizzę i calzone. Jakość, ilość i zadowolenie – typowo hiszpańsko – wakacyjno – przybrzeżne. Niezbyt podekscytowane po takim posiłku, ale już przynajmniej nie głodne i zdecydowanie nie tak gotujące się jak w drodze do tego miejsca, wspięłyśmy się na ulicę, która zaprowadziła nas do naszego mieszkania.

Oczywiście po drodze spotkałyśmy uroczą Brytyjkę, która była w nastroju do prześladowania ludzi, chcących odpocząć i nakarmiła nas jakimś badziewiem o pływaniu z jej byłym mężem w roli głównej. Słuchałyśmy jej jak zgaszonego radia emitującego na niezrozumiałych i bardzo drażniących falach, po czym poszłyśmy spać.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-o.jpg

Mieszkanie było bardzo ładne, ale będąc na parterze, zwłaszcza, że zarezerwowałyśmy wyższe piętro, było trochę denerwujące. Szczególnie dlatego, że okna sypialni były małe.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-r.jpg

Rano dokonałyśmy odkrycia sezonu! Spar, za rogiem, wypełniony pysznym lokalnym jedzeniem, świeżo pokrojonymi szynkami, serami, pieczywem i bułkami prosto z pieców. Ah jaki asortyment! Boże! Półki z owocami i warzywami uginały się, a C. i ja po prostu nie mogłyśmy wchłonąć tej wprost nie do ogarnięcia różnorodności smaków, kolorów i zapachów.

Tutaj, w Irlandii, macie wybór… ale całkowicie bezsmakowego jedzenia. Zwłaszcza owoce i warzywa są prawie takie, jakby były nienaturalne. Tak więc możliwość wgryzienia się w coś, co nie tylko ma na celu wypełnienie twojej przestrzeni brzusznej, ale także daje ci przyjemności, jest defo dobrym powodem, aby udać się na południe!

A czy już kiedyś widzieliście hiszpańskiego rzeźnika krojącego jamón? Jamón to szynka hiszpańska, którą się ścina z całego udźca.

Stałyśmy tam z opadniętymi szczękami i wpatrywałyśmy się w faceta, który wyglądał jak Antonio Banderas w wieku 40 lat. Pokaz był bezcenny, mimo że tu był tylko codziennością.

Antonio najpierw założył metalową rękawiczkę, wykonaną z drutu ze stali nierdzewnej, co sprawiło, że wyglądał jak średniowieczny rycerz… Don Kichote jak nic. A potem wyciągnął swój miecz. Och, ale jaki to był miecz! Można by się skaleczyć tylko patrząc na jego zaostrzoną krawędź.

Następnie umieścił przed sobą ogromny kawałek dojrzałego jamón-u, a plasterki, które wychodziły spod tego noża, były prawie przezroczyste, jak papier ryżowy. Chyba nie trzeba wspominać, że nic się nie podarło!

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-r.jpg

Obejrzyjcie sobie poniżej film o tym fenomenie, jakim jest Jamon Iberico czyli szynka iberyjska:

Kobieta, która poprosiła o pokrojenie szynki, spojrzała na nas. My na nią. Musiałyśmy być wyraźnie głodne, bo chwyciła swoje zawiniątko i szybko uciekła, co najmniej, jakbyśmy miały ją napaść i zeżreć to… W rzeczywistości nie jesteśmy największymi fankami tradycyjnego tłustego jamón-u, droga pani – tak tylko mówię na wypadek, gdybyś to kiedyś przeczytała….

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-t.jpg

Chloe, która wtedy była trochę wybredną jadaczką, teraz siedziała przy stole chrupiąc świeżą bagietkę, zanurzając ją w naprawdę smacznym i prześwieżym paszteciku, uzupełniając to wszystko napojem jogurtowym, a następnie mrożoną herbatą, no bo czemu nie? Nie?

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-g.jpg

Miałyśmy plan! Dzień wcześniej, w drodze powrotnej do apartamentu, wpadłyśmy do lokalnego sklepu rowerowego. Nie byle jakiego sklepu rowerowego! Facet pracujący tam był artystą. Używał części rowerowych do budowy wspaniałych stołów i przedmiotów dekoracyjnych. Naprawdę przepiękne. Dogadaliśmy się co do wynajmu i, że pojawimy się kolejnego dnia.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-w.jpg

Ładnie nakarmione, nakofeinowane i pokryte 10 warstwami kremów do opalania, szczęśliwie wyszłyśmy więc by podążyć w kierunku przygody:

Tu podkreślam słowo: szczęśliwie 🙂

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-o.jpg

Dostałyśmy rower za połowę tego, co oferowały inne miejsca. Jeśli chcecie wiedzieć gdzie, dajcie znać. Facet przymocował siedzenie, zabezpieczył je i wyregulował wszystko, aby upewnić się, że będzie nam naprawdę wygodnie i że nacieszymy się tą rowerową przygodą. Dziękuję za tego Dobrego Człowieka! Jesteś jedną z najmilszych osób, które kiedykolwiek spotkałyśmy podczas naszych podróży!

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-r.jpg

Robiło się gorąco. Naprawdę gorąco. Ale tym razem upewniłam się, żeby wyszkolić Chloè, aby od czasu do czasu nakładała na moje plecy dużo kremu przeciwsłonecznego. Nie tak jak w Portugalii, kiedy była zbyt mała, aby rozprowadzić krem na plecach, i tak się poparzyłam pierwszego dnia 10-dniowych wakacji, że nie tylko cierpiałam jak diabli, ale najgorsze było, gdy moja skóra zaczęła się łuszczyć i wyglądałam jak dinozaur w trakcie zrzucania łusek. Ludzie przy śniadaniu nie wydawali się zachwyceni widokiem tych ogromnych płatów skóry zwisających z moich pleców i w każdej chwili gotowych do upadku na ich talerze (co nigdy by się nie stało, nawiasem mówiąc, a wiedzieliby o tym, gdyby mieli podstawy biologii). W każdym razie, tak czy inaczej zawsze wymykałyśmy się na patio, a dlaczego oni jedli w środku, gdy na zewnątrz było mnóstwo rattanowych stołów i krzeseł otoczonych pięknymi kwiatami, nie wiem.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-t.jpg

Wróćmy jednak do Hiszpanii! Więc tak, tym razem moje dziecko było już dobrze wyszkolone. Mimo że jej strój kąpielowy twierdził, że jest WonderWoman w trakcie treningu

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-u.jpg

Istnieje ładna ścieżka rowerowa, która zaczyna się w Puerto del Carmen, na drodze równoległej do wybrzeża i prowadzi aż do lotniska w Arrecife. Naprawdę fajna!

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-g.jpg

Wsiadłyśmy więc na nasz pojazd, który był nawet wyposażony w koszyczek. Kierowane doświadczeniem, nie zabrałyśmy jednak ze sobą zbyt wiele. I tak wyruszyłyśmy w kierunku tej przygody.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-w.jpg

Najgorszą częścią było wydostanie się z tej ruchliwej drogi w Puerto del Carmen, ponieważ prowadzi przez miasto, a więc samochody, turyści spacerujący i śniący na jawie, dzieci biegające i nie zwracające na nic uwagi – no sami wiecie wszystko, co można znaleźć w turystycznym miejscu takim jak to.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-o.jpg

A potem wydostałyśmy się na otwartą przestrzeń, wzdłuż pięknego wybrzeża Lanzarote z widokiem na niewidzialną Afrykę 🙂

Source: Google maps

Jechałyśmy lekko i radośnie, ciesząc się upałem, ale nie było tak źle dzięki morskiej bryzie. Po lewej same domki wypoczynkowe i hotele, a z kolei po prawej praktycznie tylko plaża, najwyżej jakiś mały bar lub kawiarnia.

I w ten sposób w końcu dotarliśmy do tego, co zaplanowałyśmy jako nasz pierwszy przystanek.

Playa de los Pocillos – JEEEZUUUUU jaka ogromna! Nasza trasa przebiegała bezpośrednio obok, więc pomyślałyśmy, że dobrym pomysłem będzie rozłożenie się na chwilę na piasku i popluskanie się w kropelkach Atlantyku.

Przy wejściu na tą plażę znajduje się piękny hotel i pomyślałyśmy, że coś jest nie tak z tymi ludźmi piekącymi się przy basenie za 2-metrowym szklanym płotem, podczas gdy poza ich akwarium są kilometry takiej plaży.

A potem ogrodzenie akwarium się skończyło i znalazłyśmy się na otwartej, kilometrowej pięknej piaszczystej plaży, która była zwrócona w stronę Afryki i oferowała wspaniały widok na samoloty podchodzące do lądowania na pobliskim pasie lotniska.

Pierwszy podmuch wiatru i już znałyśmy odpowiedzi na wszystkie nasze egzystencjonalne pytania. Odłożyłyśmy rower z nadzieją, że rozłożymy ręcznik, ale nie było na to szans. Piasek już w nas ładował pod każdym kątem. Masakra!

A był to ten piasek z dużymi wulkanicznymi twardymi ziarnami. Chloe zaczęła płakać. Cóż, powiedziałam, skoro zaciągnęłyśmy siebie i rower przez cały ten piasek aż tutaj, to może przynajmniej wejdźmy do wody, ochłodzimy się trochę i zmyjemy ten okrutny piasek (który a propos przykleił się do naszych wykremowanych ciał tak, że absolutnie nic nie mogło go odlepić)?

Ale Chloe miała w nosie to co wygadywałam.

Jeden samolot Ryanair’a i wiadro łez później, postanowiłam się umyć i ruszać dalej, bo to zdecydowanie nie miało sensu. Podobnie jak widok na to szklane ogrodzenie o wysokości 2 m, które hotelowe sprzątaczki polerowały na naszych oczach przy użyciu pięknych białych ściereczek… nie miało sensu….

Weszłam do wody, wpatrując się w moje płaczące dziecko i wciąż próbując zachęcić je, by przynajmniej spróbowało wejść na chwilę. I to właśnie wtedy ta wielka paskudna fala dopadła mnie i ujawniła moje cycki podczas uwalniania się z mojego stroju kąpielowego.

Tamten facet patrzył… i co z tego!

Wyszłam z tej wody naprawdę wściekła. Na tą falę. Zebrałyśmy nas w jedną paczkę wszystkiego i udałyśmy się do restauracji po drugiej stronie ulicy, aby najpierw pozbyć się tego piasku z naszych majtek a potem zjeść jakiś lunch.

Dwa talerze jedzenia i kilka szklanek świeżo wyciśniętego soku pomarańczowego później, znów ruszyłyśmy w drogę. Och, siedzenie na rowerze tak się podgrzało, że mój tyłek stanął w ogniu. No a przecież podczas jazdy mój tyłek tego siedzonka nie chłodził tylko przytapiał jeszcze bardziej… Kto nie zaznał ten nie zrozumie…

Chwilę później zauważyłyśmy plac zabaw – Parque Infantil Matagorda. W pełnym słońcu, między drogą a morzem. Ani jednego drzewa ani kawałka zadaszenia. Praktycznie więc zdatny do użytku tylko wczesnym rankiem lub późnym wieczorem. Ale ponieważ nasze gorące tyłki były już gorące, nieco więcej ciepła nie wydawało się nam być zagrożeniem.

This image has an empty alt attribute; its file name is wave-w.jpg

Po kilku próbach skorzystania z rozgrzanego w 40stu stopniach sprzętu, zdecydowałyśmy jednak, że nadszedł czas, aby przejść przez to małe ogrodzonko i wskoczyć do wody.

Ta plaża była jak niebo na ziemi. Również tutaj, zobaczyłyśmy tłumy za podobnym szklanym płotem w hotelu Beatriz Playa and Spa po przeciwnej stronie ulicy. Pomyślałyśmy jednak, że tym razem los się do nas uśmiechnie. I tak też się stało. Może jakichś 5 ludziuf, zadało sobie trud, aby przejść się tam, gdzie myśmy szalały w przeciągu całych dwóch godzin, które tam spędziłyśmy….

Playa Lima…. bo tak się owa plaża zwie, znajduje się tylko kilka minut od pasa startowego lotniska. Siedziałyśmy tam i obserwowałyśmy samoloty lądujące i startujące dosłownie nad naszymi głowami.

Udało się. Pas startowy lotniska Arrecife za ogrodzeniem.

Dojechałyśmy aż do końca ścieżki rowerowej, obserwując te samoloty a potem, zawróciłyśmy, wpadając po drodze do Spara po jakieś pićko i przekąski.

Playa Blanca powitała nas takim widokiem:

Pod górę z powrotem do mieszkania prowadziłyśmy naszą brykę. Skorzystałyśmy też z dorodnych liści aloesu. Były ogromne, więc utrata jednego nie zaszkodziła mu, tym bardziej, że jego przeznaczeniem było ratowanie moich pleców. Czy nie warto takiemu aloesowi umrzeć dla tak zacnego celu? Moja urocza przyszła pani weterynarz spędziła cały wieczór, masując jego soki w moje plecy. I wiecie co?! Następnego ranka były jak nowe i gotowe na kolejną krótką rowerową przygodę.

Pewnego dnia tam wrócimy, bo tym razem, nie mając samochodu, odwiedziłyśmy tylko kilka pobliskich miejsc. Do odkrycia pozostała jednak cała wyspa ze wspaniałym Parkiem Wulkanów i winnic, jaskiń i plaż.

Hasta Luego Lanzarote, Vamos a volver pronto.

My, Dziewczynki

Anka i Chloe

One-Time
Monthly
Yearly

Make a one-time donation

Make a monthly donation

Make a yearly donation

Choose an amount

20.00 PLN
60.00 PLN
400.00 PLN
20.00 PLN
60.00 PLN
400.00 PLN
20.00 PLN
60.00 PLN
400.00 PLN

Or enter a custom amount

PLN

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

DonateDonate monthlyDonate yearly

Salzberg of Success – Bochnia

Listen here to the podcast: Salzberg of Success – Bochnia

You have probably heard about an iceberg of success where the entire invisible hard work is under the water’s surfece and the only visible part, the actual success, is merely the tip of the mountain.

Source: internet

This is the story of Bochnia.

Bochnia is a city that, like Rome or Lisbon, is situated on seven hills. It is the oldest city of Małopolska – Lesser Poland region and one of the oldest in Poland. Situated on the river Raba, embracing the city from the north, it is only a stone’s throw away from the highest of Polish mountains in the Zakopane region, on the border with Slovakia.

The first written surviving mention of the settlement under the name Bochnia (“Bochegna”) comes from 1198, in which Patriarch of Jerusalem, Monachus confirmed the granting of salt from this place by the knight named Mikor Gryfit, to the monastery of the Order of Bożogrobców from Miechów.

Copy of the document in which Bochnia is mentioned for the first time, Source: internet

Of course, the salt mentioned here refers to the evaporated salt, obtained in Bochnia from salty springs known already in the Neolithic. It is believed that the Polish name of Bochnia derives from the Slavic word “bohy” which stands for swamps, wetlands. The reason behind it may be that the first brines and brewhouses were located in such areas around the Babica river – a second river that flows through the town’s centre.

The city was located along the very important trading routes. Given this and the ability to produce such an important back in the days product like salt, commonly used around the world as a preservative of all types of foods imaginable, it would most likely always thrive. However, discovery of rock salt in 1248, changed its history forever.

The legend has it that Little Bolesław, later known as Shy, a future king of Poland, who sadly lost his royal father very early in his life, often visited the Kingdom of Hungary. He would play with a few years younger than him Princess Kinga there and together they would enjoy lovely, salty in taste pancakes.

He could not understand why they did not have such lovely pancakes back at home, in Poland. His Russian mother, Grzymisława, explained it to him that sadly there was no rock salt in Poland and the amounts of salt avilable were only sufficient for more important matters.

Little future king could not stop dreaming about it. He wished for nothing more than to one day feed his people with such lovely pancakes.

When the two kids grew up, then, the Duke of Kraków-Sandomierz, Bolesław the Chaste or Shy himself, asked for the hand of the Hungarian princess Kinga. They moved over to Kraków and resided at the Wawel Castle.

Prior to their wedding however, Kinga asked her father, King Bela IV, not to present her with valueables as they are filled with human tears and sweat, nor the servants, as this was a sign of pride. She wished for the gift of salt, but not for herself. She wanted it for her people.

One autumn King Bela IV invited the young couple for a visit. Sadly Bolesław was unable to come but Kinga was very excited to see her family again. Along the way, she devoted plenty of time to prayers in the many roadside chapels.

Once arrived and unpacked, young Princess asked her father for a ride around the kingdom, particularily wished to see the salt mines though. They rode over to the richest of mines of Transylvania in Maramureş (then Hungary, today Romania), which she remembered well from her childhood times.

Standing there and playing with the rocks of salt, she turned sad and thought how this mineral could change the lives of the people in her new coutry. Her father noticed her sadness and knew that he could do no better but to present this mine to her.

At that moment Kunegunda (Kinga) approached the salt shaft, removed precious engagement ring from her finger and threw it directly into the shaft. The ring disappeared in the depths of the abyss. Unusual light however appeared in that darkness.

When returning to Kraków, she took experienced Hungarian miners with her. Once more, she did not miss any of the chapels along the way, making sure to leave a crystal of salt from the Maramureş mines in each of them. She remained so absorbed by her prayers that did not say a word out loud the entire way.

Upon arrival, she confessed to Bolesław that she sacrificed her engagemet ring for some greater riches. She then asked him to accompany her on a little horse ride. They arrived at a beautiful rural area where the people were particularily kind.

They were in Bochnia. Bolesław explained that this area abounded in salt springs called brines and it was from there that the local population obtained brewed salt by evaporating the water. Sadly, recently no salt could be obtained from these springs despite of deepening of the brine wells.

The Duchess of Kraków did not look worried. On the contrary, her eyes started to glow and when she saw a beautiful garden, with the permission of its owner, the shoemaker, she asked that a well be dug in this spot.

Once the shovels reached hard rock, the men thought it was a stone and that nothing else could be found there. One of the miners however noticed that this was salt. And he passed a piece of the rock to the Duchess.

In that lump of salt was a ring. The same precious ring that Kinga threw inside the salt shaft of a mine presented to her by her father.

Yesterday, the 15 March 2022, Bochnia welcomed a wonderful 3.2 tonne, new statue by Czesław Dźwigaj, depicting the Legend of the Ring of Saint Kinga. It is situated in front of the Sutoris shaft, which is one of the first shafts and some believe the very one where the ring had been found:

Source: Tomasz Stodolny bochnianin.pl

And only last July, Chloè and I were sitting there on this little square eating the best doughnuts this world has ever made, surrounded by masses of pigeons, and thinking how empty that place was and how it could do with, for example, a nice statue…. 🙂

The more realistic version of the story is that perhaps the discovery of the rock salt happened by accident, as a result of excessive deepening of brine wells by Wierzbięt Gryfit – the owner of the area at the time.

Either way, at first it was not easy to launch mining here, both from technical and financial perspective. This was done in 1251 when Cistercians from Wąchock were brought to Bochnia to manage the construction of the first shaft in order to enable large-scale extraction of rock salt.

Seeing the profits coming from the mines, Bolesław the Shy or Chaste, on the 27 February 1253 in Korczyn, decided to allocate numerous privilages to the settlement. A city was located on the Magdeburg Law, which was back in the day one of the styles in which cities were being designed. Kinda like a stencil which could be used to arrange the streets, create the net of the main city functions and positions, etc. – with the name of Salzberg – The Salt Mountain – Bochnia. Both names are mentioned in the foundation act as many of the newcoming settlers were from the region of Silesia, a historically mixed region, rich in coal mainly and endlessly fought for by Polish and Prussians.

The mine was a magnet for anyone who could make money out of salt, crafts and trades related to its mining. There was even maintenance paid to the inhabitants of the area. The first guild was created in 1316. In the years of the greatest splendor of the city there were 13 of them.

No other city in Poland would have been granted privilages similar to the ones Bochnia received. Kraków itself was not yet even a city for another four years to come and the neighboring Wieliczka, which now is probably the most famous of the Polish salt mines, was only a tiny village, dreaming about the discovery of salt in there.

The Salt Mine in Bochnia is the oldest salt mine in Poland.

Situated on trade routes from Western Europe to Ruthenia and Asia Minor as well as from Hungary to the Baltic Sea, Bochnia was included in international trade, becoming an important transit center.

The period of splendor of the city is the time of the reign of King Casimir the Great. This great ruler reorganized the saltworks by giving it the Mining Ordinance and expanding the saltworks castle, in which he visited many times together with his court. On his initiative, the first in Poland hospital-shelter for sick miners was established in 1357. The town, which at that time had about 3,000 inhabitants, was surrounded by defensive walls (in some parts by ramparts), and city councilors were in office in the stately, gothic town hall on the market square.

On May 29, 1871, a ceremony of unveiling of the statue of the king holding the Wiślica statutes, took place. Over two meters high, carved in pińczów limestone by a well-known sculptor Walery Gadomski, the form of the great king was placed on a neo-gothic column, on the pedestal of which – stone bas-reliefs depicting the granting of the Wiślica statutes, the foundation of the Kraków Academy, the Polish emblem and the inscription; “To the King of Peasants, their benefactor, Guardian of Cities Casimir the Great, Bochnia 1871”.

King Casimir the Great – Kazimierz Wielki

Jan Matejko himself, one of the greatest of Polish painters, was present at this ceremony. It was under his very suggestion that his brother-in-law – the then marshal of the county Leonard Serafiński made a plan to commemorate the great king.

Bochnia was so thriving between 14th and 16th centuries that already back then it had a municipal water supply. The wealth of the city also brought culture and developement. A number of Polish kings, including: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt Stary with Bona and their son August, as well as king Stefan Batory visited here. During Middle Ages and Renaissance, numerous artists including painters, writers or goldsmiths were being employed either by the city or in the nearby castle at Nowy Wiśnicz, which I mention in my other blog post, see here:

Various and rich book collections and a parish school operating since the end of the fourteenth century, associated with the Kraków Academy, currently Jagiellonian University, were a proof of high educational level of the townspeople of Bochnia.

Unfortunately, all these testimonies of the splendor of Bochnia and the wealth of its citizens have not survived to our times. The seventeenth century was for Bochnia a series of constant misfortunes: epidemics, marches of troops, arson, robberies.

In the mid-seventeenth century, during Swedish wars, the town fortifications, the parish church, and the town hall were ruined. Swedish army stayed in Bochnia, plundering it completely. The devastation was continued by the Transylvanian troops of Franciszek Rakoczi, and later the Cossacks. As a result of all that, in 1664 only 54 houses survived in the city.

The initial decline of Bochnia’s splendor turned into its eventual fall. Its development was shaken by further fires, but the most devastating of all was the regression of Żupa – as we call the rock salt there, which occurred as a result of negligence in the exploitation of the deposits and the thefts done by the mine’s administrators.

Source: muzeum-bochnia.pl, Karol Fleckhammer, Bochnia. A fragment of a cross-section of the first level of the mine, 1777

In February 1772, Russian troops occupied Bochnia and in June of that year, as a result of the First Partition (there were 2 more), Poland was torn between Russia, Germany and Austria and disappeared completely from the maps of Europe till 1918. Austrians, or Habsburgs if you prefer, took control over southern Poland. This region was known then as Galicia.

After multiple rebellions, the Bochnians finally started to see the revival of their town in the early 19th century.

A gymnasium founded in 1817 contributed to the intellectual revival of Bochnia. Later, the bishopric of Tyniec and the seminary had their temporary seat in the city. At the end of the nineteenth century, the railway line Vienna – Kraków– Dębica, running through Bochnia, has been lounched in 1856.

During this period, new houses were built, shaping representative streets. In 1908, one of the most modern municipal waterworks in Galicia was established and in later years the city was canalized. The salt mine was modernized too, but the rapid development of competitive East Galician salts meant that it never regained its former importance.

Bochnia at the turn of the century flourished in terms of cultural life. In 1886, the first public library was established. In 1913, the first permanent cinema was opened.

Bochnia city itself as well as its surroundings witnessed the fighting between Austrian and Russian troops during WWI. The Russian army ingloriously inscribed itself in the history of the city with numerous plunders and bloody murders.

In December 1939, one of the first Nazi executions in Poland took place in Bochnia, where the occupant applied the principle of collective responsibility. An attack of the resistance on the German police station ended up with the two leaders being hung up on the lantern poles in front of the building for 4 days afterwards and 52 others shot in a group masacre.

Round-ups, deportations to concentration camps and deportations to forced labor in Germany were an everyday occurence to anyone there, no matter the roots, including members of my family. Speaking of, the City Archives have a fascinating collection of the names of Bochnia citizens. I remember spending hours once going through them and could not believe the variety of the Bochnia people origins.

The Jews were many in Bochnia and those who believed they managed to survive the worst, ended their existance in the bloody liquidation of the Jewish ghetto in 1943. There is a well preserved and protected Jewish cemetery, a visit to which can be pre-arranged via Bochnia Museum office. Sadly, it must remain locked as it was desecrated and devastated by the Germans, who destroyed or took away many tombstones. This cemetery was a place of numerous executions of Jews and the burial place of murdered both in the ghetto and outside of it.

There is a guide of this place written by Ms Iwona Zawicka.

Source: internet

Over the last few decades, Bochnia has increased its area and population and currently covers about 30 square kilometers and has about 30,000 inhabitants. It is the seat of the authorities of the Bochnia Poviat and is a part of the Lesser Poland Voivodeship.

Today, when visiting the mine, you sign yourself up for a real treat. Approximately 2.5 – 3 hours walk, between 60 and 212 metres under the ground 🙂

Source: muzeum-bochnia.pl, One of the many plans of underground workings of the Bochnia mine in the collection of the Museum in Bochnia

Tourists start their descent via lift at the Campi Shaft which dates back to the 16th century and is the most remote of all Bochnia shafts. It took 12 years to dig through the hidden layers of wet soil to find rich rock salt deposits here. Initially it was named Fajgel, from the name of the shaft builder but later on, due to its remote location on the outskirts of town, it took the current name Campi from the latin campus – field.

There is a restaurant here and a little souvenir shop where you can choose between some true art pieces made of salt, including salt lamps and salt sculptures.

It is also in this area where you can visit the Settlement of the Seven Ploughmen, a scansen that brings to live the times of early settlements in the region.

There is one major rule when visiting the mine – you walk with a group and follow your guide.

The tour starts with a short train ride along the old tracks and it ends in the Chapel of St. Kinga where many o’masses take place, even Christmas Eve mass at midnight called Pasterka, and where absolutely everything is made, out of salt or wood. You can get married here or babtise your baby if you wish.

Miners were very religious people. The type of danger which could have been encountered only in the mine, led to the creation of a special type of religiosity here. When walking around, you can see pictures of saints in little niches and religious engravings on some walls.

Chapels were being established on the main communication routes, of which there were many. The chapel of St. Kinga is the largest and best preserved of all chapels in the Bochnia mine. Until 1782, named the New Chapel of Guardian Angels, it was a small niche measuring 1.65 m by 1.65 m, hollowed out in 1747 in the northern longitudinal bay of Augustus Shaft at 212 metrers under the ground. Later, the chapel was widened several times, traces of the progress of mining works are visible in the form of lines and inscriptions on the ceiling and walls. We owe the interior design to the work of professional artists as well as talented miners.

The work of a salt miner was not an easy one. As well as extremely dangerous. The biggest enemies of the miners were two: water, which of course had to be drained non stop and sadly not once or twice it flooded the shafts. Salt, as we know, dissolves in water, but before it gets this far, it softens, turning walls into mash. On some of my photos you will notice little areas of white salt. This is there due to water leaks. These formations look like small stalactites. What you see on the walls and ceilings and what is gray in color is the real rock salt, the mineral worth more than gold.

Another enemy is methane.

As you walk along the many tunnels, deep under the “world”, which in the slang of the miners means the city level, you will take part in the interactive tour where stories are being told by the holograms of kings, tradesmen and miners who visited, worked and influenced Bochnia salt mine throughout the centuries. The guides will also talk you through more detailed and super interesting facts. One of them is about the methane searchers who’s job was to find the sources of any leaks and of course they were the kamikaze of the mining business as the moment they found a methane source, they most likely ended their lives there and then.

Methane was and to this day remains a most dangerous source of majority of serious mines’ catastrophies. However nowadays it is also utilized as an energy source. As such, many mines use energy generators that gather, absorb and convert methane into something positive. Yet another, after water, wind and solar power, brilliant source of energy given to us for free by Mother Earth.

Horses were an important source of mine power throughout the centeries. In Bochnia, as anywhere else in the world, they would permanently live under the ground until they no longer managed to do the work. And the work was hard. They pulled heavy chunks of salt called “bałwan” which literally translates as “snowman” into English. In the Middle Ages one of these could buy you a village.

In Poland we say “pracować jak w kieracie” – “work like in a treadmill” sort of reflects the idea. Kierat was a huge wheel based construction, to which horses were tied. They then would spend their everyday up until the end of their existence pulling the threadmill, which main function would usually be the drainage of the mine.

There has been a study made on the Horse Behavior Physiology and Emotions during Habituation to a Treadmill, which I think is a great read for anyone who ownes horses and loves them. Simply hover over and download pdf for free.

It actually might not be of harm for the leaders, bosses and managers either to perhaps have a read and ensure the feelnigs of their employees are non comparable.

There were also other type of horses that worked in mines, the “lower horses”, that would be used to pull heavy objects and access areas where it was impossible to use machinery or where humans would not manage.

Below you can see some of the photos of horses who worked in Wieliczka Salt Mine. The photos come from this mine’s archives.

Horses worked in Polish mines for as long as five centuries. Officially, they were withdrawn from the mining industry under a regulation of 1956. In some mines, however, they remained longer, as it was explained, “to help miners work in places where there is no chance of introducing machines”. An example of one such horse is Baśka, the last horse to leave Polish mines, who spent 13 years of life 135 metres under the ground of Wieliczka, the city neighbouring with Bochnia.

Source: Wieliczka Salt Mine Archives

Basia left the mine on 14 March 2002. She was 16 years old at the time and lived for another 13 years in a sanctuary and among her horsey friends. She died in December 2015.

In Bochnia, Kuba was the last horse to leave the mine, but that was 30 years earlier than Baśka, in 1961.

It is unclear though when horses began to work under the ground in the Polish mines. Some claim that it took place at the beginning of the sixteenth century, the proof of which could be the mention of “kieratne” (those that pulled threadmill often situated in the higher levels of mines or even above the ground) and “lower” (working in lower levels) horses in the “Description of the Kraków Saltworks” from 1518.

Mr Józef Charkot, curator of the Kraków Saltworks Museum in Wieliczka says the following:

In the sixteenth century, Wieliczka mine kept a total of about 30 to over 90 animals. In the next two centuries, the number of these animals in the Wieliczka salina significantly exceeded one hundred. These quantities were not large, if we compare them with the number of horses working in the Silesian-Krakow led ore mines. In the mid-sixteenth century, in Olkusz itself, about 600 horses worked – mainly on drainage treadmills- and 700 horses in Tarnowskie Góry.

In 1782 in Wieliczka, underground transport was served by rolling stock consisting of 60, and treadmills located on the surface of 46 horses. In Bochnia, on the other hand, 20 and 40 animals worked respectively. Improved treadmill structures at the turn of the eighteenth and nineteenth centuries and deepened day shafts enabled direct transport of salt to the surface, even from the lowest floors of the mine at that time. These changes reduced the demand for “lower horses”, but the fundamental breakthrough in this matter occurred only in the 60s of the nineteenth century, when the construction of the underground railway and the installation of steam hoisting machines over the shafts began.

After World War II, horses helped miners only with renovation works and in places difficult to introduce mechanization. During that period, the Wieliczka saltworks initially kept four horses at the bottom, however since the 70s of the twentieth century their number decreased to two, and then to one – Baśka. Also four horses were in the 50s of the twentieth century in the underground of the Bochnia mine. The last of them, Kuba, ended his service there in 1961.

Horses that worked in mines pretty much never left the underworld alive. Only in some unusual situations. They would also often become blind.

The old stables areas are preserved and have now been converted into a little picnic spot where you can also learn some about the everyday lives of both, people – on and under the ground – as well as the mine horses. Also the so-called horse roads – safe communication routes built especially for these animals between the mine levels – were preserved, to preserve the memory of animals that for centuries helped miners in their difficult work and were very much loved by them in return.

I have already mentioned the geological uniqueness of Poland, which lies within the Transeuropean Suture Zone. See my blog post called A shaky story by clicking on the title here.

The mountain-forming movements are constant and obvious, very well visible in the area of the Christian and Ważyn Chambers in Bochnia’s mine. On the below photos, you will notice cracked sticks that were placed between rock massives to prove the existence of the tectonic stresses.

Salt is no longer mined in Bochnia. Only scarse amounts which are destined for souvenirs, such as salt lamps and cosmetics, which are plentiful and have the properties of the Epsom salts that are probably better known.

Rock salt is also a great sculpting material and you will find some beautiful artworks carved in it, both over and under the ground in Bochnia.

This city has so much more to offer and these days it is undergoing some incredible restoration. I smell a great revival in the air. But it truly deserves it. Its success story is full of tears and heartache. A Salzberg of Success, which by the way also helped my Mommy to bring me into this world…

Anna

One-Time
Monthly
Yearly

Make a one-time donation

Make a monthly donation

Make a yearly donation

Choose an amount

$5.00
$15.00
$100.00
$5.00
$15.00
$100.00
$5.00
$15.00
$100.00

Or enter a custom amount

$

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

DonateDonate monthlyDonate yearly